معیارهای دوگانه روحانی در اعلام رشد اقتصادی

به گزارش توليد ايرانی؛   حسن روحانی رئیس‌جمهور در روزهای اخیر از مثبت شدن رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال گذشته به عنوان یک موفقیت بزرگ در برابر تحریم‌ها یاد کرده و آن را نشانه مدیریت مناسب دولت خوانده است.

استناد آقای روحانی در این زمینه به آمارهای بانک مرکزی است که چند روز پیش اعلام کرد رشد اقتصادی بدون نفت کشور (به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰) در سال ۱۳۹۸، به عدد ۱.۱+ درصد رسید. البته آقای روحانی اشاره‌ای به شاخص اصلی رشد اقتصادی کشور (رشد تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت) که منفی شش و نیم درصد اعلام شده، نمی‌کند.

البته مرکز آمار که زودتر از بانک مرکزی گزارش رشد اقتصادی سال گذشته را منتشر کرد، رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال ۱۳۹۸ را هم منفی شش دهم درصد اعلام کرده بود اما طبیعی است که رئیس دولت این بار، ترجیح داده به گزارش بانک مرکزی استناد کند، چون رشد اقتصادی بدون نفت کشور را مثبت اعلام کرده است.

در سال‌های اخیر دوگانگی آماری بین بانک مرکزی و مرکز آمار موجب حسن استفاده دولتمردان شده است، به طوری که هر جا مرکز آمار گزارش مثبت‌تری ارائه کرده، دولتمردان به آمار آن استناد می‌کنند و بالعکس.

مثلاً در سال ۱۳۹۷ مرکز آمار نرخ تورم را ۵-۴ درصد کمتر از بانک مرکزی محاسبه می‌کرد و همین موجب دستور دولت به بانک مرکزی شد تا از آبان ۱۳۹۷ آمار تورم را منتشر نکند زیرا از ماه مذکور بانک مرکزی تورم نقطه به نقطه را بالای ۴۰ درصد محاسبه کرده بود.

اکنون اما در موضوع رشد اقتصادی، قضیه برعکس شده و گزارش بانک مرکزی بیشتر به مذاق دولتمردان خوش آمده و چون بانک مرکزی رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال گذشته را مثبت اعلام کرده و مرکز آمار منفی و لاجرم استناد به گزارش بانک مرکزی بر سر زبان مسئولان ارشد دولت افتاده است.

البته قطعاً یکی از آمارهای مذکور غلط است، به هر حال رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال گذشته یا منفی بوده یا مثبت که باید فکری به حال این دوگانگی آماری کرد.

بازخوانی مواضع روحانی درباره رشد اقتصادی سال۱۳۹۱

موضوع مهم‌تری که در این باره وجود دارد، برخوردهای دوگانه آقای روحانی در اعلام نرخ رشد اقتصادی است.

آقای روحانی در سال ۱۳۹۲ که در دولت یازدهم شروع به کار کرد، ده‌ها بار از رشد اقتصادی منفی در سال ۱۳۹۱ به عنوان ثمره عملکرد دولت دهم یاد کرد.
اشاره آقای روحانی به گزارش بانک مرکزی بود که رشد اقتصادی سال ۱۳۹۱ را منفی اعلام کرده بود. این در حالی است که مطابق همان آمار بانک مرکزی، رشد اقتصادی بدون نفت سال ۱۳۹۱ مثبت چهار دهم درصد اعلام شده است.

رشد اقتصادی کشور بر اساس آمار بانک مرکزی (به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰)
علت منفی شدن رشد اقتصادی کشور در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۸ نیز مشخص است. با توجه به سهم بالای درآمدهای نفتی از اقتصاد کشور، با اثرگذاری تحریم‌های آمریکا برای جلوگیری از صادرات نفت ایران در هر دو مقطع، رشد اقتصادی بخش نفت به شدت منفی شد به طوری که در سال ۱۳۹۱ رشد بخش نفت به منفی ۵/ ۳۶ درصد و در سال ۱۳۹۸ به منفی ۷/ ۳۸ درصد سقوط کرد. کاهش چشمگیر رشد ارزش افزوده بخش نفت در هر دو مقطع، موجب پایین کشیده شدن رشد اقتصادی کشور شد.
بنابراین رشدهای اقتصادی منفی ۶ تا ۸ درصدی کشور در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۸ عمدتاً نتیجه سقوط رشد بخش نفت بود که اثرگذاری تحریم‌های نفتی را نشان می‌داد.

در سال ۱۳۹۵ هم که رشد اقتصادی کشور ۵/ ۱۲ درصد شد به علت رفع تحریم‌های نفتی بود که سبب شد با افزایش صادرات نفت، رشد ارزش افزوده بخش نفت به ۵/ ۶۱ درصد برسد و سبب افزایش رشد کلی اقتصاد کشور هم شود در حالی که در همان سال رشد اقتصادی کشور بدون لحاظ نفت، فقط ۳/۳ درصد بود. در چند سال اخیر بارها شاهد بوده‌ایم که آقای روحانی به رشد اقتصادی دورقمی سال ۱۳۹۵ به عنوان موفقیت دولت در زمینه شاخص رشد اقتصادی، استناد می‌کند.

اما نگاهی به سخنان آقای روحانی درباره اعلام رشد اقتصادی سال ۱۳۹۱ که مربوط به دولت قبل است و سال ۱۳۹۸ که مربوط به دولت فعلی است، نشان می‌دهد وقتی آقای روحانی درباره عملکرد دولت خودش در سال ۱۳۹۸ سخن می‌گوید به آمار رشد اقتصادی بدون نفت استناد می‌کند که مثبت بوده اما وقتی درباره عملکرد دولت قبل در سال ۱۳۹۱ سخن می‌گوید، به آمار رشد اقتصادی با نفت استناد می‌کند که منفی شده بود.

این دوگانگی در اعلام آمار رشد اقتصادی دور از انصاف است که رشد اقتصادی سال آخر دولت قبل را به طور کل و با احتساب بخش نفت اعلام کنند تا رقم منفی به دست آید و رشد اقتصادی سال ۱۳۹۸ را بدون احتساب نفت اعلام کنند که رقم مثبت به چشم آید.

جدول: نمونه‌ای از سخنان آقای روحانی درباره آمار رشد اقتصادی در دولت قبل و دولت فعلی