ایران صاحب بزرگترین ناو تجاری و نفتی منطقه

به گزارش توليد ايرانی ؛ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از مهمترین صنعت هایی که در کشور توسعه پیدا کرد صنعت کشتی سازی بود که تاپیش از پیروزی انقلاب عملاً ایران در این حوزه وارد نشده بود.
اصلی ترین بحث در رابطه با فرآیند توسعه صنایع دریایی در کشور وجود زیرساخت‌هاست؛ طی 40 سال گذشته امکانات و ظرفیت‌های بسیار خوبی مانند مجموعه صدرا در بوشهر، ایزوایکو در بندرعباس، تأسیسات دریایی در خرمشهر، امکانات اروندان و سایر کشتی‌سازی‌ها در شمال (مانند صدرای نکا) را در صنعت کشتی سازی به وجود آمده است.
به جرأت می توان گفت عمده یاردهای ساخت کشتی در کشور پس از انقلاب راه‌اندازی شد و در واقع صنایع دریایی و کشتی‌سازی پس از پیروزی انقلاب اسلامی «ایرانی» شد.
در همین راستا محمدسعید سیف، دبیر ستاد فناوری و صنایع دانش بنیان دریایی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در خصوص پیشرفت های این حوزه اظهار داشت: حوزه دریا و صنایع دریایی بخش های مختلفی را شامل می شود که عبارتند از سکوهای دریایی، استفاده از منابع نفت و گاز در دریا، حمل و نقل دریایی، صنایع صید و استفاده از آبزیان و ساخت و تعمیر انواع کشتی ها، شناورها، تجهیزات دفاعی و ...
وی با بیان اینکه در ابتدای انقلاب ناوگان کشتی رانی و حمل و نقل دریایی محدودی داشتیم تصریح کرد: در حال حاضر بیش از یک درصد از ظرفیت ناوگان حمل و نقل دریایی جهان در اختیار ایران است و در منطقه نیز جایگاه اول را در ناوگان حمل و نقل دریایی داریم.
آنچه که بر اساس اسناد منتشر شده وجود دارد این است که در حوزه بنادر نیز در ابتدای انقلاب بنادر محدودی وجود داشت که فعالیت حمل و نقل و جابجایی کالا را در حوزه های تجاری، نفتی و شیلات انجام می دادند و خوشبختانه در حال حاضر توسعه قابل توجهی در این حوزه ایجاد شده است و بیش از 200 بندر کوچک و بزرگ در حوزه های مختلف تجاری، نفتی، شیلاتی و تفریحی در کشور مشغول به فعالیت است.
در حوزه کشتی سازی تقریباً در ابتدای انقلاب فعالیت چندانی نداشتیم و چیزی که چهل سال پیش ساخته می شد محدود به ساخت چند نمونه قایق کوچک بود اما در حال حاضر نمونه های مختلف کشتی ها و شناورهای دفاعی و غیر دفاعی وجود دارد که توسط شرکت های داخلی ساخته شده اند و در حال بهره برداری است.
رتبه هفتم تولید علم در حوزه دریایی در اختیار ایران.
در حوزه آموزش و تربیت نیروی متخصص نیز اوایل انقلاب مشکلات زیادی وجود داشت، به طوریکه تقریباً تمام متخصصان دریایی کشور برای آموزش باید به خارج از کشور اعزام می شدند تا دوره آموزش های تخصصی را بگذراندند اما در حال حاضر فارغ التحصیلانی در مقطع دکترا از دانشگاه های داخلی به تربیت متخصصان پرسنل دریایی در حوزه های تجاری، دفاعی و ... مشغول هستند. تا جایی که ایران از نظر تولید علم در حوزه علوم دریایی رتبه هفتم جهان را به خود اختصاص داده است.
مشخصا در حوزه مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی تقریباً هیچ حوزه ای چهل سال پیش در کشور وجود نداشت، اما در حال حاضر زیرساخت های بسیار مناسبی برای تحقیقات و آزمایش های دریایی فراهم شده است و بیش از 10 آزمایشگاه و مرکز تحقیقاتی فعال در کشور مشغول به فعالیت هستند.
همچنین، براساس تحقیقات و فعالیت های علمی حوزه دریایی در جایگاه رتبه هفتم دنیا قرار داریم که از لحاظ تعداد و انتشار مقالات رتبه بسیار خوبی است، به طوریکه نسبت به کشورهایی همچون ژاپن و حتی برخی کشورهای اروپایی در جایگاه بالاتری قرار داریم و می توان امیدوار بود که اگر زنجیره علم تا عمل را کامل کنیم ارزش افزوده و اشتغال خوبی در کشور در حوزه دریایی ایجاد خواهد شد.
فعالیت 200 شرکت داخلی در حوزه تولید تجهیزات دریایی.
از طرف دیگر در حوزه ساخت تجهیزات، مواد و ابزارآلات مورد استفاده در دریا در گذشته بسیار محدود بود، اما در حال حاضر بیش از 200 شرکت فعال داخلی در حوزه تولید اقسام تجهیزات و ابزارآلات دریایی مشغول به فعالیت می باشند و در این زمینه نیازی به خارج از کشور نیست. در خصوص ساخت و نصب سکوهای نفتی که جهت بهره برداری از منابع نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرد.
کاهش وابستگی به خارج در حوزه کشتی سازی.
تا دهه هفتاد وابستگی شدیدی به پیمانکاران خارجی داشتیم، اما طی دو دهه اخیر تلاش های زیادی برای افزایش توان داخلی در بهره برداری از منابع نفت و گاز صورت گرفته است، به طوریکه در حال حاضر این کار به صورت کامل توسط پیمانکاران داخلی انجام می شود و حتی صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای مختلف نیز در این حوزه امکان پذیر شده است.
در بازرسی و صدور گواهینامه های بین المللی ایمنی و استاندارد تا چند سال گذشته وابستگی شدیدی به مؤسسات بین المللی خارجی داشتیم، اما خوشبختانه در زمان تحریم ها این نیاز باعث شد شرکت ها و مراکز داخلی در این حوزه فعال شوند و ناوگان بزرگ دریایی کشور با پرچم جمهوری اسلامی و گواهینامه های مؤسسات داخلی در دریاها به فعالیت بپردازند. در واقع از این نظر خودکفا شده ایم و نیازی به کشورهای خارجی نداریم.
رتبه 25 شناورهای ساحلی برای ایران.
کشور ایران مجموعا دارای 65 فروند شناور فراساحلی با متوسط قدرت موتور 3668 اسب بخار و متوسط سال ساخت 1986 است که با این مشخصات در رده 25 از لحاظ تعداد شناور و دارای سهم 65 درصدی از ظرفیت کل است و باتوجه به جایگاه ایران در داشتن منابع نفت و گاز قابل تامل است. براساس مطالعات انجام شده در حال حاضر حدود 40 کارخانه کشتی‌سازی فعال در کشور وجود دارد که توان بالقوه تولید این کارخانه‌ها در حدود 125 هزار CGT در سال است.
هم اکنون شرکت‌های زیادی در حوزه ساخت کشتی، سازه‌های دریایی وقطعات مشغول به فعالیت هستند که از جمله می‌توان به شرکت مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران(ایزوایکو)، شرکت صنایع دریایی ایران(صدرا)، کشتی‌سازی اروندان،مجتمع شهید درویشی، مجتمع شهید جولایی، کشتی‌سازی ایلکا، کشتی‌سازی بحرامن و کشتی‌سازی ناخدای جزیره اشاره کرد.
ایزوایکو که زیر‌مجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران‌(ایدرو) است در سطح منطقه و جهان اززیرساخت‌های منحصر به فردی برای ساخت و تعمیر انواع شناور برخوردار است. این شرکت همچنین به عنوان سازمان مسئول، مدیریت منطقه ویژه اقتصادی کشتی‌سازی خلیج فارس را بر عهده دارد.
این منطقه ویژه در سال ۱۳۸۰ در محدوده شرکت ایزوایکو در بندرعباس ایجاد شده و ابزارها و زیرساخت‌های ساخت و تعمیر کشتی و سازه‌های دریایی را برای چندین شرکت فعال در این صنعت، فراهم آورده است. ایزوایکو خود زیرمجموعه‌های دیگری در صنعت کشتی‌سازی دارد که هر کداماز آنها فعالیت‌های تخصصی از جمله ساخت شناورهای متوسط، ساخت و تعمیر شناورهای کوچک و طراحی، ساخت و نصب سازه‌های دریایی و مواردی دیگر را بر عهده دارند.
ایران- اراک؛ نخستین اقیانوس‌پیمای ایرانی.
یکی از بزرگترین دستاوردهای حوزه کشتی سازی، کشتی ایران- اراک به عنوان نخستین اقیانوس‌پیمای ایرانی در دهم خردادماه ۱۳۸۸ تحویل کشتیرانی ومردادماه همان سال نیز به آب انداخته شد. این کشتی که در ایزوایکو ساخته شده، ۳۰ متر عرض، ۱۸۵ متر طول و ۱۸ متر ارتفاع دارد. ایران- اراک با ۷ هزار تن وزن می‌تواند ۳۰ هزار تن بار را حمل کند.
این کشتی که برای ساختآن ۵۰ میلیارد تومان هزینه شده است می‌تواند ۲۵ روز بدون توقف دراقیانوس سفر کند. انتقال دانش فنی ساخت کشتی‌های اقیانوس‌پیما به واسطه ساخت«ایران- اراک» یک نقطه عطف در تاریخ صنایع دریایی کشور است. هم اکنون نیز نخستین اقیانوس‌پیمای مسافری کشور در حال ساخت است. این کشتی با ظرفیت ۳۵۰ تا ۴۰۰ مسافر در شرکت «فولتون یاتز قشم» ساخته می‌شود.
مجتمع کشتی سازی و صنایع فراساحل ایران با تجربه چهاردهه فعالیت با مساحتی افزون بر یک هزار و 100 هکتار ازجمله 380 هکتار حوضچه آرامش، با محوریت تعمیرانواع شناور، طراحی، ساخت و نصب انواع سازه‌های فراساحلی در 37 کیلومتری غرب شهر بندرعباس قرار دارد.
برخی دیگراز دستاوردهای حوزه کشتی رانی؛ بزرگترین ناو تجاری و نفتی منطقه در اختیار ایران.
در حال حاضر ایران در مجموع حدود 190 هزار کیلومتر از مربع مساحت آب های جهان را تحت حاکمیت خود دارد؛ همچنین بالغ بر 76% از تناژ صادرات و واردات کشور طی سال 1395 از طریق بنادر و اسکله های بازرگانی کشور صورت گرفته است.
از طرف دیگر ظرفیت کل تناژ ناوگان حمل و نقل دریایی کشور (نفتی و غیرنفتی) سالانه حدود 310 میلیون تن است؛ یکی دیگر از مهمترین دستاوردهای این حوزه تعلق بزرگ ترین ناوگان تجاری و نفتی منطقه به ایران است.
ناو جماران، ناو دماوند، کشتی های ایران- اراک و ایران - شهرکرد، نفتکش اقیانوس پیمای افراماکس، ساخت سکوهای نفتی، کاوشگر خلیج فارس، زیردریایی غدیر، زیردریایی نهنگ، زیردریایی السابحات، زیردریایی فاتح، ساخت انواع سکوهای حفاری و نفتی و ... از جمله دستاوردهای مهم صنایع دریایی کشور به شمار می رود.