جهاد سازندگی در 6 سال اولِ فعالیت کشور را 30 سال جلو برد/رفع ابهامات در احیای جهاد‌ ضرورت است

به گزارش توليد ايرانی ؛      احیای دوباره ماموریت‌های جهاد سازندگی توسط دولت زمینه کاشتن دوباره بذر امید در دل مردم بود،‌ خاطرات خوب مردم از جهادگران در ابتدای انقلاب آن قدر شیرین است که حتی طرح بحث دوباره پیرامون آن می‌تواند به امید ختم شود.

در همین راستا پس از این ماموریت، سازمان‌ها و نهادهای متفاوتی پیرامون اظهار نظر درباره جهاد پرداخته‌اند، طیف این اظهار نظرها از بیان راهکار گرفته تا تبیین ارکان گسترده است.

در همین رابطه کانون سنگرسازان بی‌سنگر یکی از نهادهایی است که به بحث پیرامون این مسئله پرداخته و جلسات متعددی با معاون اول رئیس جمهور و وزیر جهاد کشاورزی در این رابطه برگزار کرده است.
کانون سنگرسازان بی سنگر، از قدیمی‌ترین تشکل‌های مردمی جهادگران نسل اول جهاد سازندگی در دفاع مقدس است که در سال 1383 با ابتکار زنده یاد مهندس حسینعلی عظیمی به عنوان یکی از طراحان جهاد سازندگی ابتدای  انقلاب و جمعی از فرماندهان و نیروهای پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد سازندگی با 2 هدف عمده از جمله حفظ یاد و استمرار راه شهدا و رزمندگان جهاد و حمایت از ایثارگران و پیشکسوتان جنگ جهاد در قالب سازمان مردم نهاد ملی فعالیت خود را آغاز و رفته رفته با شناسایی و عضویت 10 ها هزار نفر از 540 هزار رزمنده اعزامی جهاد در سراسر کشور، اقدام به گسترش دفاتر خود در بیش از 30 استان و شهرستان ویژه نموده است.

این کانون طی این سال ها نقش قابل توجهی در ترویج کلیدواژه های جهاد و فرهنگ و مدیریت جهادی و بازگشت ادبیات سیاسی و حکمرانی کشور از رویکردها و کلیدواژه های غربی به گفتمان جهاد سازندگی داشته است.

بر همین مبنا پیرو ایده اخیر دولت در خصوص احیای جهاد سازندگی که طی یک ماه گذشته بحث‌ها و اظهار موافقت‌ها و مخالفت‌های زیادی را به همراه داشت، در گفت‌و‌گو با محمد صدوری، مدیر عامل کانون سنگرسازان بی سنگر دیدگاه و مواضع پیشکسوتان جهاد سازندگی را در این باره جویا شدیم.

مشروح این گفت‌و‌گو به شرح ذیل است:
* چگونگی احیای جهاد با شرایط فعلی کشور باید تبیین شود
 چندی پیش کانون سنگرسازان بی‌سنگر نامه‌ای را خطاب به دفتر معاون اول رئیس جمهور ارسال کرد و به تشریح مواضع این کانون در قبال ایده مطرح شده دولت درباره احیای جهاد سازندگی پرداخت، پیش از ورود به بحث اصلی باید بپرسیم، آیا مسئله احیا جهاد سازندگی مسئله‌ای نو است و پیشتر اتفاق نیفتاده است؟
صدوری: ابتدا باید تاکید کنم که موضوع احیای جهاد سازندگی مسئله‌ای جدید نیست، اصل موضوع توجه دوباره به جهاد سازندگی و احساس خلاء آن در شرایط کنونی در جهت حل مشکلات کشور، اقدامی ارزشمند از سوی دولت است و بزرگانی چون شهید مهندس حسینعلی عظیمی که این روزها بیش از هر زمانی یاد وی در محافل هست، از مدت ها قبل در کانون بر روی آن کار می کردند اما چگونگی این احیاء، آن هم در شرایط فعلی و در گام دوم انقلاب، موضوع مهمی است که در دیدار با معاون اول رئیس جمهور و وزیر جهاد کشاورزی بر آن تاکید کردیم.

در صحبت‌هایتان به مسئله احیای جهاد متناسب با شرایط فعلی صحبت کردید، خب این شرایط فعلی دقیقا چه تصویری را پیش رو قرار می‌دهد؟
صدوری: شرایط ویژه امروز کشور از نظر مواجه بودن با مشکلاتی غیر از آب و برق و راه و سایر موارد در روستاها، در کنار تغییر شدید نسبت جمعیت روستایی به شهری، پیچیده تر شدن نظام بروکراسی کشور و حضور دستگاه های متولی متعدد نسبت به زمان اول انقلاب و شروع کار جهاد، و از سوی دیگر حساسیت درست پیشکسوتان جهاد نسبت به حراست از نام و آبروی جهاد سازندگی به عنوان یادگار ارزشمند حضرت امام (ره) و سرمایه بزرگ معنوی و اجتماعی انقلاب اسلامی که قاطبه مردم خاطره خوشی از خدمات خالصانه و فراگیر آن در ذهن دارند، همگی از جمله مسائلی هستند که اهمیت کار کارشناسی و اجتناب از اقدام تعجیلی در این زمینه را گوشزد می کند.
* فراز و فرودهای جهاد سازندگی به گوش معاون اول رئیس جمهور رسید

پس موضوعاتی که در جلسه با معاون اول مطرح شد، پیرامون همین دغدغه‌ها سازماندهی شد؟
صدوری: این موضوع در جلسه 17 مهر به عنوان یک دغدغه بزرگ اکثریت جهادگران و دلسوزان انقلاب با آقای دکتر مخبر در میان گذاشته شد.

یکی دیگر از مسائل مهم پیرامون جهاد سازندگی اهمیت مطالعه و بررسی دقیق و علمی بر روی ماهیت، فعالیت‌ها، سبک کار و فراز و فرودهای جهاد سازندگی از تشکیل تا انحلال این نهاد مردمی است، خصوصاً آسیب‌شناسی چرایی انحلال آن در سال 79 که به نظر پشت پرده‌های بسیاری دارد، آیا پیرامون این نکات در جلسه با معاون اول حرفی به میان آمد؟
صدوری: این موضوع نیز در جلسه مذکور با معاون اول رئیس جمهور در میان گذاشته شد و بحمدالله مورد توجه جدی وی قرار گرفت تا جایی که مشاهده کردیم در دیدار با جوانان جهادی نیز بر این موضوع تاکید شد.
مهمترین نکته عنوان شده در این نامه نیز توجه دادن دوستان دولت بر این اصل است که ماموریت های جهاد سازندگی، کاملاً فرابخشی، ملی و نیازمند یک متولی توانمند با جایگاه و کارآمدی مناسب بوده تا بتواند فارغ از بروکراسی‌های غیر ضرور اداری مانند آنچه در دو دهه اول انقلاب در محرومیت زدایی و دفاع مقدس دیدیم، با بکارگیری همه ظرفیت های کشور، با برنامه ریزی و انسجام ماموریت های محوله را عملیاتی کند و پاسخگو باشد.

بر این اساس در این نامه تاکید کردیم تنها با احیای جهاد سازندگی در قالب یک نهاد انقلابی و آن هم در صورت صلاحدید مقام معظم رهبری موافقیم، و همچنین جهاد سازندگی گام دوم باید در راستای تحقق عدالت اجتماعی عمل نماید و بتواند فرهنگ و روحیه و مدیریت جهادی را در تمام عرصه ها احیاء کند.
* تجربیات جهادگران به دولت منتقل می‌شود
 در حال حاضر دیدگاه‌ها و اظهار نظرهای مختلفی پیرامون احیای جهاد سازندگی مطرح شده و ارائه می‌شود، نظر شما پیرامون این دیدگاه‌های بعضا متضاد چیست؟
صدوری: نگاه های گوناگونی در این باره وجود دارد که شاید بتوان آنها را در 6 یا 7 دسته تقسیم بندی کرد. بعضی از این دیدگاه ها واقعا دلسوزانه و ناشی از تجربیات و یافته‌های منطقی افراد است ولی برخی صرفاً بر اساس ملاحظات و سهم خواهی های سازمانی و گروهی است، که متاسفانه بعضاً بوی اختلاف افکنی و رقابت های پوچ سیاسی و مدیریتی می دهد. در حالی که احیای جهاد سازندگی قرار است یک سری خلاءهایی که کاملاً ملموس و محسوس هستند را پر کند و نه عرصه را بر کسی یا سازمان و دستگاهی تنگ کند.

البته ما مطلعیم که افراد و اقشار گوناگون، از جوانان، پیشکسوتان و شخصیت‌های علمی و دانشگاهی احساس مسئولیت کرده‌اند و مطالب مختلفی را بصورت علنی یا غیر علنی به دولت منتقل کرده اند که جداً فکر می کنیم حتی اگر با چیزی که ما در 3 کانون «سنگرسازان بی سنگر»، «بازنشستگان جهاد سازندگی» و «جهادگران جهاد سازندگی»، بدان رسیدیم متفاوت باشد، حتماً باید مورد بررسی و استفاده قرار گیرند و به نوبه خود از اظهار نظرات دیگران بخصوص جوانان، پژوهشگران و دانشگاهیان استقبال می‌کنیم.

فقط در کانون سنگرسازان بی سنگر قریب 1000 نفر-ساعت وقت در همین ایام برای بررسی و تشریح موضوع برای مدیران و اعضای کانون های استانی مان و شنیدن بحث های آنان، و با دعوت از جوانان و اندیشمندان این عرصه صرف کردیم که آنچه در نامه به معاون اول رئیس‌جمهور نوشتیم، فصل مشترک و اجماع نظرات اکثریت پیشکسوتان جهاد سازندگی بوده است.

یکی از مواردی که بیم آن می‌رود، آن است که در انتقال صحبت‌ها ملاحظاتی در نظر گرفته شده و اصل انتقادات مطرح نشود، آیا این مسئله در نامه شما به معاون اول رئیس جمهور در نظر گرفته شده است؟
صدوری: نظرات اعلام شده را صادقانه و بدون هیچ بیم یا چشم داشتی به دولت اعلام کردیم و آنچه گفتیم و نوشتیم بر اساس تجربیات و بینشی بوده که در 20 سال جهاد سازندگی و بعدتر در مناسب مختلف مسئولیتی در کشور به دست آورده ایم. که ممکن است با نظرات دیگران تلفیق یا کامل تر شود.

من ابراز خوشحالی می‌کنم از این که توانستیم با وجود تفاوت دیدگاه‌ها، با برگزاری جلسات متعدد بین نمایندگان 3 کانون «سنگرسازان بی سنگر»، «بازنشستگان جهاد سازندگی» و «جهادگران جهاد سازندگی»، یک نظر واحد را از طرف پیشکسوتان به دولت پیشنهاد دهیم، خود این موضوع می تواند یک درس جهادی برای گروه ها، فعالان و کنش گران امروز جهادی و جوانان عزیز باشد که هر چه می توانند از اختلاف و جدایی پرهیز کنند. چرا که ما باید بتوانیم با هم همفکر و هم کار شویم و با وحدت نظر، همان طور که امام راحل (ره) تاکید داشتند، همه با هم برای ساخت ایران و استواری پایه های اسلام ناب جهاد کنیم.‌

* نیروی جهادی، سازمان جهادی و ماموریت جهادی سه رکن حرکت جهادی است
 در مسیر احیای دوباره جهاد سازندگی، ارکان اساسی بر چه مبنایی استوار است و اصولا چگونه سازوکار جهاد جدید منطبق بر سازوکار جهادی موفق ابتدای انقلاب خواهد شد؟
صدوری: اگر قرار است ظرفی با نام جهاد سازندگی در کشور ایجاد شود، حتماً باید محتوا یا مظروف آن نیز منطبق بر اصول و رویه ها و ساز و کارهای جهادی باشد، شهید عظیمی بزرگوار در این باره می‌گوید: هر حرکت جهادی نیازمند 3 رکن اساسی است، نیروی جهادی، سازمان جهادی و ماموریت جهادی؛ هر یک شاخص ها و ویژگی هایی دارد که حتماً باید در آنچه جهاد سازندگی گام دوم شبیه به آن شکل بگیرد، وجود داشته باشد. و الا صرف نصب یک تابلو بالای سر یک دستگاه را احیای جهاد سازندگی نمی‌دانیم و دردی هم از کشور و مردم دوا نخواهد کرد.

اگر بخواهیم مهمترین اصول و ویژگی های جهاد سازندگی را بر شماریم شما به کدام موارد در این قالب اشاره می‌کنید؟
صدوری: اول رکن و ویژگی نیروی انسانی متعهد به خدمت است که معتقد باشد، کار برای خدا و خدمت به مردم است و نه برای حقوق، از سوی دیگر داشتن انگیزه بالا برای رفع مشکلات مردم و ساختن کشور نیز از ویژگی این نیروی انسانی است. علاوه بر آن مدیریت خاص بر مبنای تصمیم گیری از پایین به بالا، مولود رهبری بودن و وصل بودن به ولایت، کار برای مردم را با خود مردم به انجام رساندن در قالب کار مشارکتی، شناخت جامع داشتن از مردم و جامعه، ورود به هر کاری که نیاز جامعه باشد و مورد تائید رهبری باشد با وجود اینکه وظیفه سازمانی نداشته باشد؛ مثل: جنگ،حوادث و سایر موارد، به همراه اصالت داشتن نیاز جامعه و کار برای مردم نسبت به ساختار تشکیلاتی یعنی ساختار پس از اقدام به خدمت و منعطف با آن به وجود می آید؛ از جمله مهمترین ویژگی‌های یاد شده است.

* نیت دولت برای احیای جهاد خدمت بهتر به مردم است
 با توجه به جلسات مستمر برگزار شده توسط شما با دولت، اصل ایده و انگیزه دولت برای توجه دوباره به جهاد سازندگی چیست؟
صدوری: به نظر می رسد نیت دولت، چیزی جز خیرخواهی و ایجاد تحول و نهایتاً خدمت بهتر به مردم نیست، اما در عین حال به نظر می‌رسد اصل صورت مسئله احیای جهاد سازندگی برای خود مجموعه دولت نیز دارای قدری ابهام است؛ چنان که وقتی به اظهارات عنوان شده مراجعه می کنیم، گاهی صحبت از روستا و اقتصاد و تولید روستایی شده، گاهی بکارگیری ظرفیت گروه های جهادی مطرح شده، گاهی محرومیت زدایی و مشکلات حاشیه نشینی و گاهی تحول در ساختارها در گام دوم انقلاب و جهادی کردن همه شئون و دستگاه ها موضوع سخن بوده است.

تا آنجا که گاهی بعضی دوستان بر این نکته دقت می کنند که دستور رئیس‌جمهور که در رسانه‌ها منتشر شد، «احیای ماموریت های جهاد سازندگی» بوده و این را جدا از احیای سازمان یا نهاد جهاد سازندگی می دانند و همچنین معتقدند که بهتر است ابتدا تلاش کنیم تا روحیه جهادی بر دستگاه های اجرایی کشور حاکم شود تا اینکه تشکیلات جدیدی را به ساختار فربه دولت اضافه کنیم بنابراین به نظر می رسد در این زمینه هم، چنان که معاون اول اعلام کرده اند همه باید به دولت کمک کنیم تا ابعاد مسئله به خوبی تبیین و بهترین تصمیم اتخاذ و عملیاتی شود.

به عنوان سوال پایانی، از نقش جهاد سازندگی در پیشرفت‌های ابتدای انقلاب بفرمایید؟
صدوری: خدمات جهاد سازندگی و نقش آن در پیشرفت کشور چیزی نیست که بر مردم پوشیده باشد و تعاریف بزرگان نظام ما و مطالعات متعدد صورت گرفته در این باره و اقرارهای مستند سازمان های بین المللی در این باره از جمله اینکه جهاد سازندگی فقط در 6 سال اول فعالیت خود، 30 سال کشور را پیشرفت داده است، چیزی نیست که با نامه نگاری ها و اظهار نظرهای شاذّ و به ظاهر دلسوزانه بعضی که خود از مسببان اصلی انحلال جهاد سازندگی بوده اند، کم رنگ یا فراموش شود زیرا مردم از نزدیک جهادگران و خدمات آنها را لمس کرده اند.