تولید ماهی تیلاپیا در خراسان جنوبی

به گزارش توليد ايرانی؛ در گزارشات قبلی در باب اهمیت تولید و پرورش ماهی تیلاپیا در استان خراسان جنوبی، افزایش سرانه مصرف ماهی در استان با توسعه تولید ماهی تیلاپیا را بررسی کردیم، و به معرفی ماهی تیلاپیا پرداختیم، در این گزارش سعی داریم مزایای گسترده پرورش ماهی تیلاپیا در کشور و استان خراسان جنوبی را بررسی کنیم.

ماهی تیلاپیا یکی از گونه های است که تولید آن در کشور با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست در سال 97 به چهار استان قم، یزد، سمنان و استان خراسان جنوبی داده شده است.

 

پرورش گونه‌های سریع الرشد، داشتن هزینه تولید پایین‌تر نسبت به سایر گونه‌ها و مقاوم بودن در برابر بیماری‌ها از اولویت‌های مدیران شیلاتی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه است که در این میان ماهی تیلاپیا به دلیل رشد بالا، داشتن طعم و مزه خوب، اقتصادی بودن پرورش، تراکم‌پذیری در سیستم های پرورشی، هزینه تولید پایین‌ترنسبت به سایر گونه‌های پرورشی آبزیان، نیاز به تعویض آب کم در طول دوره پرورش و دوره رشد کوتاه‌تر برخلاف پرورش ماهی قزل‌آلا و سایر گونه‌های دیگر از اهمیت خاصی برخوردار است. در زیر به برخی از بزرگ‌ترین مزایایی تولید ماهی تیلاپیا در کشور پرداخته خواهد شد.

 

 

تولید ماهی تیلاپیا باهدف اشتغال‌زایی و ایجاد درآمد برای مردم ایران خصوصاً مناطق مرکزی و کویری کشور می‌تواند ضامن دستیابی به اهداف خودکفایی در بخش کشاورزی، نسبت به تأمین مواد پروتئینی و غذایی در سطح منطقه‌ای و ملی افق روشنی را بگشاید.

 

درنتیجه اعطای مجوز برای تولید و پرورش ماهی تیلاپیا به تمامی مناطق کشور می‌تواند سالانه حدود 8 تا 12 هزار میلیارد تومان برای کشور درآمدزایی داشته باشد. درآمدی که بخش عمده آن از مسیر صادرات و با ارزآوری همراه خواهد بود، همچنین به گفته اکثر تولیدکنندگان ماهی تیلاپیا در کشور برای هر هکتار به‌صورت مستقیم 10 نفر و 40 نفر به‌طور غیرمستقیم اشتغال‌زایی صورت می‌گیرد.

 

 

بر اساس آمار سازمان خواربار جهانی (فائو)، ایران در سال ۲۰۱۶ بالغ ‌بر ۱۶ هزار و ۴۰۰ تن فیله منجمد وارد کرده است که این میزان واردات در مقایسه با سال قبل ۵۳ درصد رشد داشته است. به همین دلیل تولید این ماهی در کشور می‌تواند بخشی از غذای موردنیاز را تأمین کند.

 

همچنین بر اساس آمار فائو ایران در شش ماه نخست سال 2017، 6 هزار و 200 تن ماهی فیله تیلاپیا وارد کرده است که برحسب این میزان این کشور چهارمین واردکننده ماهی تیلاپیا در جهان محسوب می‌شود، به گفته مهندس اسماعیلی، رئیس شرکت آبزیان آسیا روزانه 1 میلیارد تومان و سالانه 100 میلیون دلار صرف واردات فیله ماهی تیلاپیا به کشور می‌شود.

 

ممانعت از تولید ماهی تیلاپیا در کشور طی سال‌های اخیر، هیچ تغییری درروند افزایشی واردات آن ایجاد نکرده و فقط تولید این ماهی در کشور را به تعویق انداخته است. این ماهی با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی و کیفیتی در ۱۴۰ کشور جهان تولید می‌شود؛ اما در ایران به دلیل مخاطرات زیست‌محیطی، تولید آن در همه استان‌ها بجز 4 استان مذکور ممنوع است.

 

بر اساس آمار مقدماتی گمرک از تجارت خارجی نه‌ماهه نخست سال جاری 96، بیش از 9 هزار و 689 تن ماهی تیلاپیا از کشورهای مختلف جهان وارد ایران شده است. بر اساس واردات این حجم ماهی تیلاپیا به کشور، 33 میلیون و 586 هزار و 646 دلار ارز از کشور خارج‌شده است.

 

لازم به ذکر است که ارزش ریالی واردات ماهی تیلاپیا بیش از 111 میلیارد تومان در آمار گمرک به ثبت رسیده است، همچنین ماهی تیلاپیا از کشورهای چین و امارات متحده عربی و ایتالیا وارد ایران شده است که دراین‌بین چین بزرگ‌ترین صادرکننده به کشور بوده است.

 

در حال حاضر به دلیل عدم اعطای مجوز تولید ماهی تیلاپیا در کشور، آبزی پروران بیش از 25 استان کشور به تولید بچه ماهی و ماهی تیلاپیا می‌پردازند، به‌طوری‌که هم‌اکنون بسیاری از این واحدها محصول خود را به ارگان‌ها دولتی فروخته و تبلیغ فروش ماهی و بچه ماهی همه‌روزه در بسیاری از سایت‌ها و شبکه‌های مجازی خودنمایی می‌کند.

 

در همین خصوص محمد پور کاظمی، رئیس سابق موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور گفت: مخالفت سازمان محیط‌زیست با تولید ماهی تیلاپیا در کشور از 10 سال گذشته تاکنون، پرورش زیرزمینی این نوع ماهی را در برخی استان‌های جنوبی، مرکزی و حتی شمالی کشور در پی داشته است.

 

وی افزود: برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی واحدهای پرورشی به دلیل نبود مجوز تولید و ضعف نظارت، به تولید غیرقانونی ماهی تیلاپیا دست‌زده‌اند که می‌تواند با ورود تیلاپیا به آب‌های آزاد تنوع زیستی و محیط‌زیست را به مخاطره اندازد.

 

این در حالی است که اگر سازمان حفاظت محیط‌زیست با پرورش این‌گونه ماهیان در محیط‌های بسته موافقت کند این واحدها تحت نظارت قرار می‌گیرند و از خطرات احتمالی پرورش و تولید آن‌ها در کشور کاسته می‌شود.

 

 

به ‌طورکلی مهم‌ترین خواص ماهی تیلاپیا ازلحاظ تولید اقتصادی و گسترش صنعت پروش این ماهی، که آن را به‌گونه‌ای ارزشمند در شیلات تبدیل کرده، عبارت‌اند از:

 

رشد سریع ماهی تیلاپیا
مقاومت در برابر شرایط زیست‌محیطی و بیماری‌ها
نیاز تغذیه‌ای کم و ارزان
تراکم‌پذیری در سیستم‌های پرورشی
بازارپسندی
قابلیت تلفیق پروش ماهی تیلاپیا در دیگر فعالیت‌های کشاورزی
هزینه‌های کم تولید و نیازهای محدود سرمایه‌گذاری اولیه
ماهی سبز سازگار با محیط‌زیست (نیاز کم به دارو و آنتی‌بیوتیک)
داشتن طعم و مزه خوب
کم‌استخوان بودن ماهی تیلاپیا
فیله پذیری آسان
ارزان‌قیمت بودن
عدم استفاده از آب‌های شیرین در تولید این ماهی
هزینه تولید پایین‌ترنسبت به سایر گونه‌های پرورشی آبزیان
نیاز به تعویض آب کم در طول دوره پرورش

 

تیلاپیایک نمونه ایده آل از آبزیان برای پرورش است زیرا تولید و پرورش آن به مراقبت زیادی نیاز ندارد، به‌سرعت تکثیر می‌شود و خوراک آن نیز عمدتاً از سبزی‌های بسیار ارزان‌قیمت تأمین می‌شود؛ به همین دلیل، این ویژگی‌ها سبب شده است که تیلاپیا نسبت به سایر آبزیان دیگر ارزان‌قیمت‌تر باشد.

 

بنابراین انتظار می رود تولیدکنندگان و فعالین صنعت شیلات با توجه به مجوز سازمان حفاظت از محیط زیست و شیلات بتوانند حداکثر استفاده را برای بهره مندی از مزایای اقتصادی پرورش ماهی تیلاپیا در استان داشته باشند.