باز کردن گره تحریم‌های نفتی با صادرات فرآورده به جای نفت خام

به گزارش توليد ايرانی؛ با افزایش جمعیت کره زمین و همچنین افزایش سطح رفاه عمومی مردم و تغییر الگوی مصرف در دهه‌های گذشته که منجر به افزایش سرانه مصرف حامل‌های انرژی و همچنین محصولات پتروشیمی شده است، کشورهای مختلف سعی در تغییر الگوی صنعت پالایش نفت به الگوی جدید «پتروپالایشگاه» دارند، این کار با هدف تطبیق نیاز روز جامعه با محصولات تولیدی پالایشگاه‌ها و همچنین سعی در کسب سودهای بیشتر و فاصله گرفتن از رقبا صورت می‌گیرد. بازار بزرگ و سودآور محصولات پتروشیمی باعث شده تا کشورهایی با حداقل تولیدات هیدروکربوری، با ورود به صنعت پتروپالایش آینده ای پایدار و پرطرفدار برای محصولات خود ایجاد کنند.
در این میان کشوری چون سنگاپور که هیچ گونه منابع هیدروکربوری ندارد توانسته است با ورود به صنعت پتروپالایشگاه از طریق سازوکار خوشه سازی، تأمين و توزيع يكپارچه تمامی زيرساخت‌های ضروری توسعه اين صنعت از قبيل دانش فنی، منابع مالی، منابع انسانی و... به دست آورده و با تولید محصولات متنوع پتروشیمیایی، ارزش افزوده فوق العاده‌ای برای خود ایجاد کند. علاوه بر سنگاپور کشورهایی چون کویت، امارات، هند، روسیه، عربستان، ترکیه، ویتنام، کره جنوبی، آمریکا و... هم در این بازار متنوع سرمایه گذاری کرده اند که اهمیت بازار رو به رشد پتروپالایشگاه‌ها و سودآوری این صنعت را نشان میدهد.

غفلت ایران از بازار پرسود صنعت پتروپالایش نفت
در این بین تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران به یکی از مشکلات اقتصاد کشور تبدیل شده است، نفت ایران با مشتریانی خاص و محدود که تحت تاثیر تحریم ها، ساختاری غیرپایدار و شکننده برای اقتصاد وابسته به نفت این کشور ایجاد کرده است گلوگاه اصلی اعمال فشار آمریکا بر مردم ایران شده است. خام فروشی علاوه بر هدر دادن ثروت‌های ملی و ارزش افزوده اقتصادی، باعث نقطه زنی آمریکا بر تحریم‌ها و آسیب زدن به اقتصاد ایران می‌شود. زیرا تنها 40 پالایشگاه در سطح دنیا بر مبنای نفت ایران طراحی شده اند. این در حالی است که در تمام دوره‌هایی که ایران تحریم شده است پالایشگاه‌های مذکور در سطح جهان خرید نفت از ایران را کاهش داده اند.

در نتیجه روند پیش‌رو پیامی جز پایان دادن به خام فروشی نفت برای مسئولین کشور نمی تواند داشته باشد. هم‌اکنون 60 درصد از نفت تولیدی ایران به صورت خام صادر می‌شود و در صورتی که ایران برای این حجم از نفت، ظرفیت پتروپالایشگاهی ایجاد کند بازار گسترده‌ای برای فروش فرآورده‌های خود خواهد داشت. از طرفی برخی همسایگان ایران نظیر ترکیه، افغانستان و پاکستان صاحب منابع عمده نفت نبوده و وارد کننده فرآروده هستند و برخی نظیر عراق نفت دارند اما با کمبود ظرفیت پالایشی مواجه اند.

طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا EIA تنها 4 کشور افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه در سال 2017، واردات ۱۴۳ میلیون لیتری فرآورده‌های بنزین، گازوئیل و نفت سفید داشته اند که خود بازاری بزرگ و در دسترس اما مغفول برای ایران است و معادل ایجاد 1 میلیون بشکه ظرفیت پتروپالایشگاهی در ایران محسوب می‌شود. فضای حاکم بر اقتصاد ایران و تاثیرپذیری از تکانه‌های تحریم ها، ظرفیت بالای سرمایه گذاری در حوزه صنعت پالایش و پتروشیمی، حرکت رقبا به سمت این صنعت، نیازهای بازار جهانی و ذخایر هیدروکربوری ایران همه و همه ایجاب می‌کند که ایران در رقابت رو به رشد و پر سود پتروپالایشگاه‌ها ورود قدرتمند داشته باشد.