سرمایه اجتماعی کالای ایرانی در سطح افکار عمومی

توليد ايرانی: سرمایه اجتماعی مصرف کالای ایرانی از منظر افکار عمومی عنوان پژوهشی از علیرضا دهقان، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و سید احمد عسکری، دانشجوی دکتری دانشگاه تهران است که در همایش ملی بررسی برنامه ها و متون تولید ملی ارائه شد.

عسکری، سخنرانی خود در این همایش را با طرح این سوال آغاز کرد که آیا مصرف کالای ایرانی از نظر فرهنگی و اجتماعی مورد پشتیانی افکار عمومی قرار می گیرد؟ وی افزود: شناخت جهت ­گیری افکار عمومی نسبت به کالای ایرانی، دید روشن تری برای سیاستگذاری های حاکمیتی و استراتژی ­های فروش بنگاهی فراهم می کند چرا که جایگاه افکار عمومی در جامعه همان جایگاه مصرف کننده در بازار است.

وی برای فهم بهتر حمایت افکار عمومی از مصرف کالای ایرانی به مفهوم «سرمایه اجتماعی» اشاره کرد و آنرا مفهومی دانست که از اقتصاد وارد حوزه­ های اجتماعی و فرهنگی شده است. این سخنران در ادامه برای دست یافتن به رابطه بین «سیاست حاکمیتی»، «نهاد تولید» و «فرهنگ عمومی» به مفهوم اعتماد عمومی» به عنوان یکی از وجوه اصلی سرمایه اجتماعی پرداخت و اجرای مسئولیت اجتماعی شرکتی برای پیشیبانی فرهنگی از گفتمان تولید ملی را ضروری دانست.

وی اظهار کرد: اگرچه رشد تولید ملی، کشور را  از نظر ساختاری در مسیر اهداف کلان توسعه و برنامه های بالادستی قرار می رساند و از نظر اقتصادی به ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی به درآمد های نفتی و مدیریت ارزی کشور  کمک می کند اما برای پشتبانی افکار عمومی از تولید داخلی باید به نیازهای خُرد مصرف­کننده همانند مزیت نسبی محصول داخلی نسبت به نمونه خارجی و همچنین به مسئولیت اجتماعی شرکتی اولویت داد.

عسکری تصریح کرد: مطالعه گفتمان حمایت از تولید ملی در سطح افکار عمومی این فرصت را در اختیار سیاستگذاران، مدیران و تولیدکنندگان قرار می دهد که نقاط قوت و خلاء هایی پیشبرد جریان حمایت از تولید ملی و محصولات ایرانی را  مورد توجه قرار دهند چرا که ارتباط پیچیده ای و مستقیمی بین افکار عمومی و سیاستگذاری عمومی در حوزه تولید ملی وجود دارد.

وی با ذکر یک نمونه گفت: یکی از نارضایتی های افکار عمومی که سرعت پویش حمایت از کالای ایرانی را کند کرده است، نماد تولید ملی است. صنعت خودروسازی در سطح افکار عمومی به عنوان نماد تولید ملی شناخته می شود، بنابراین مشکلات و عقب ماندگی های این صنعت به سایر تولیدات باکیفیت ملی ارجاع داده می شود. وی گفت: طبق رویکرد پنجره شکسته می توان این نتیجه را گرفت که صنعت خودروسازی پنجره شکسته گفتمان حمایت از تولید ملی است.  

عسکری در ادامه به دو جریان حمایت گر- انتقادگر از تولید ملی در شبکه های مجازی اشاره کرد و با تأکید مجدد بر سرمایه اجتماعی کالای ایرانی از بی اعتمادی نهادی به کالای ایرانی به عنوان یک دام های اجتماعی نام برد که در سطح جمعی، لطمه به غرور ملی؛ در سطح نهادی، بی اعتباری نهاد تولید ملی و در سطح سیاستگذاری، اجرای ناقص سیاست های فراگیر را تهدید می کند. وی تأکید کرد که انتقال از بی اعتمادی به عنوان یک دام اجتماعی به اعتماد نیازمند علائم قدرتمندی است که آشکار کند بنگاه ها و نهادهای دولتی دگرگون شده اند.

وی رویکرد اصلی برای نیفتادن در این دام اجتماعی را رویکرد آگاه انگاشتن مخاطب/مصرف کننده، حرکت در مسیر سرمایه داری پاک و پایبندی به مسئولیت اجتماعی تولیدکننده نسبت به مصرف کننده عنوان کرد و گفت: این تغییرات نیازمند سیاستگذاری هایی در بخش دولتی برای تحقق نظام اقتصاد غیررانتی و رقابت­پذیر و تغییراتی در سطح بنگاه ها برای ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی است.