جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
۰
شنبه ۲۹ تير ۱۳۹۸ ساعت ۱۶:۵۷

چالش‌ها و فرصت‌های «بیت‌کوین»

مسئولان مختلف هر یک با ذکر فرصت‌ها یا تهدیدهاى مختلف، در سودمند یا مضر بودنِ این پدیده‌ى نوظهور، اظهارنظرکنند. «بیت‌کوین» چیست، «استخراج» آن به چه معناست، چه چالش‌هایى را براى نظام اقتصادى ما به همراه دارد و چه فرصت‌هایى را ایجاد مى‌کند!؟
چالش‌ها و فرصت‌های «بیت‌کوین»
توليد ايرانی: مدتى است استخراج «بیت‌کوین» بر سر زبان‌هاست و رسانه‌اى نیست که به این رمز ارزِ مجازى نپرداخته باشد. از یک سو، با کشف «مزرعه»هاى بیت‌کوین در گوشه‌وکنار کشور توسط نیروى انتظامى مواجهیم؛ مزرعه‌هایى که پس از کشف، صاحبانش به جرم استفاده‌ى غیرمجاز از برق براى استخراج، روانه‌ى دادگاه مى‌شوند.

از سوى دیگر، مسؤولین مختلف هر یک با ذکر فرصت‌ها یا تهدیدهاى مختلف، در سودمند یا مضر بودنِ این پدیده‌ى نوظهور، اظهارنظرکنند. «بیت‌کوین» چیست، «استخراج» آن به چه معناست، چه چالش‌هایى را براى نظام اقتصادى ما به همراه دارد و چه فرصت‌هایى را ایجاد مى‌کند!؟ در این گزارش سعى شده به دور از اصطلاحات تخصصى و به زبانى ساده به این سوالات پاسخ داده شود.

* ارز فیزیکى و ارز مجازى‌
ارزها در واقع همان پول‌هاى مختلفى هستند که به‌وسیله‌ى آن‌ها در بازار، مبادله انجام مى‌دهیم. کشورهاى مختلف، ارزهاى متفاوتى دارند. در گذشته، این ارزها، فیزیکى بودند؛ ارز فیزیکى همان پولى است که مى‌توان با دست آن‌را لمس کرد، در جیب گذاشت، به بازار رفت و با آن خرید کرد. بعدها، با پیشرفت تکنولوژى «ارزهاى مجازى» نیز پیدا شدند. ابتدا ارزهاى مجازى، معادل دیجیتالیِ همان ارزهای فیزیکی بودند. به‌طور مثال وقتی ما در مبادلات روزمره، با کارت اعتبارى و به کمک دستگاه کارتخوان در مغازه‌ها خرید انجام مى‌دهیم، در حقیقت با ریال مجازى مبادله انجام داده‌ایم، نه با ریال حقیقى.

البته کمى بعدتر، ارزهاى مجازى خاصى پیدا شدند که معادل فیزیکى نداشتند؛ مثلاً پول‌هایى که در بازى‌هاى اینترنتى مورد استفاده قرار مى‌گیرند. «بیت‌کوین» نیز از این جنس است؛ یعنى نوعى ارز است که معادل فیزیکى ندارد، منتهى با ارزهاى فیزیکى قابل تبادل است. مثلاً مى‌توان بیت‌کوین فروخت و دلار خرید. تا این‌جا «بیت‌کوین»، مشابه سایر ارزهاى مجازى است؛ مثل ریال مجازى، دلار مجازى یا ارزهایى که در بازى‌هاى اینترنتى مبادله مى‌شوند. اما چه چیزى این ارز نوظهور را با سایر ارزهاى مجازى متمایز ساخته و آن‌را این همه بر سر زبان‌ها انداخته است!؟

* «رمز ارز»؛ یکى از انواع ارز مجازى‌
وجه تمایز «بیت‌کوین» با سایر ارزهاى مجازى این است که این ارز، «رمزپایه» است. این بدان معناست که خرید و فروش با بیت‌کوین به‌صورت رمزى صورت مى‌گیرد و کسى جز خریدار و فروشنده از آن مطلع نمى‌شوند. این درست برعکس سایر ارزهاى مجازى است. در حالت عادى، وقتى ما با کارت اعتبارى خود خریدى انجام مى‌دهیم، پردازش کامپیوترى این خرید، در سرورهاى بانکى که در آن حساب داریم انجام مى‌شود و آن بانک از مبادله‌ى ما آگاه است، اما در ارزهاى رمزپایه این‌طور نیست. در این ارزها، به جاى آن‌که پردازش مبادله در یک بانک خاص و با شفافیت انجام شود، در مزرعه‌هاى پراکنده‌اى در دنیا و به‌صورت رمزى انجام مى‌شود.

مزرعه، مکانى است که در آن تعداد زیادى پردازنده‌ى بیت‌کوین کارگذاشته شده است؛ این مزرعه با اتصال به اینترنت، نقشِ بخشى از دستگاه‌هاى پردازش بانک‌ها را ایفا مى‌کند. در حقیقت مردم تشویق مى‌شوند با سرمایه‌گذارى در خرید این پردازنده‌ها و ایجاد یک مزرعه‌ى بیت‌کوین، به تراکنش‌هاى رمزى مختلفى که در دنیا به‌وسیله‌ى این رمز ارز مجازى انجام مى‌شود کمک کنند و در ازاى آن، سود دریافت کنند. علاوه بر این کارکردِ مزرعه‌ها (یعنى کمک به تراکنش‌هاى رمزى بیت‌کوین در دنیا)، در مزارع بیت‌کوین «استخراج» یا «ماینینگ» نیز صورت مى‌گیرد و این اتفاق نیز خود یکى از راه‌هاى کسب سودِ صاحبان مزارع از بیت‌کوین است.

* معناى استخراج یا «ماینینگ» بیت‌کوین‌
همان‌طور که تا کنون روشن شد در تولید و استفاده از ارزهاى رمزپایه براى مبادله بر خلاف سایر ارزهاى مجازى، دولت‌ها نظارت ندارند. در مورد شیوه‌ى پردازش مبادلات، پیش‌تر صحبت شد. اکنون سؤال این‌جاست که وقتى سایر ارزها را دولت‌ها یا بانک‌هاى مرکزى چاپ و تولید مى‌کنند، بیت‌کوین‌ها را چه کسى تولید مى‌کند!؟ در مورد بیت‌کوین، داستان به این صورت است که سازنده‌ى آن - که فرد یا گروهى ناشناخته به نام «ساتوشى ناکاموتو» هستند- تنها ۲۱ میلیون بیت‌کوین را در پسِ معادلات رمزیِ ریاضی پنهان کردند.
هر کسى‌که زودتر بتواند با تشکیل مزارعى از پردازنده‌هاى قوى، این معادلات پیچیده‌ى ریاضى که براى هر بیت‌کوین، به‌صورت جدا جدا تعریف شده است را حل کند، در واقع یک بیت‌کوین تولید کرده است؛ در اصطلاح به این کار «استخراج» بیت‌کوین یا «ماینینگ» مى‌گویند. بنابراین، کسبِ سود حاصل از استخراج بیت‌کوین نیز،انگیزه‌ى دیگرى براى کسانى است که در کشور مزرعه‌ى بیت‌کوین ایجاد مى‌کنند. بنابراین «استخراج» در بیت‌کوین، مشابه «چاپ پول» توسط بانک‌هاى مرکزى است؛ با این تفاوت که در مورد بیت‌کوین، اولاً تولیدکننده یک فرد یا نهاد خاص نیست، بلکه مجموعه‌اى از مردم هستند. در ثانى، بر خلاف بانک‌هاى مرکزى که به هر میزان که مى‌خواهند، پولِ بدون پشتوانه چاپ مى‌کنند، بیت‌کوین در نهایت فقط ۲۱ میلیون خواهد بود که تا کنون تقریباً ۱۷ میلیونِ آن استخراج شده است و در شبکه‌ى مبادله و توزیع قرار گرفته است.

* رمزى بودن؛ چاقویى دولبه‌
ویژگى رمزى بودن ارزهایى مانند بیت‌کوین، این پدیده‌ى نوظهور را مانند چاقویى دولبه کرده است که هم مى‌تواند مفید باشد و هم مضر. از یک سو رمزى بودن باعث شده است تا با استفاده از بیت‌کوین بتوان تحریم‌ها را دور زد. روزنامه نیویورک‌تایمز آمریکا در دهم بهمن ۱۳۹۷ گزارشى از توسعه مزرعه‌هاى استخراج بیت‌کوین در ایران منتشر کرد که در آن عنوان کرد یکى از راه‌هاى مقابله با تحریم‌هاى مالى و بانکى آمریکا براى ایران، استفاده از ارزهاى دیجیتالى و توسعه مزرعه‌هاى استخراج بیت‌کوین است. از سوى دیگر، همین رمزى بودن مقابله با پولشویى و تأمین مالى تروریسم را دشوارتر کرده است و مثلاً ردیابى مالى باندهاى تولید و توزیع مواد مخدر نیز دشوارتر شده است.

* هزینه فرصت اقتصادى بیت‌کوین‌
یکى دیگر از فرصت‌هاى بیت‌کوین براى اقتصاد ایران این است که قابلیت ایجاد ارزش‌افزوده براى بخش برق را فراهم کرده و هم‌چنین صادرات پرسود و غیرمستقیم برق را نیز برایمان میسر مى‌سازد. براى استخراج هر بیت‌کوین، حدوداً ۲۷۰۰ دلار برق مصرف مى‌شود. این در حالى است که اخیراً هر بیت‌کوین ۹۸۵۵ دلار معامله شده است و این به‌معناى این است که حتى اگر خودِ وزارت نیرو به استخراج بیت‌کوین بپردازد، مى‌تواند به ازاى استخراج هر بیت‌کوین، ۷۱۵۵ دلار سود کسب کند.

به‌همین‌دلیل است که آذرى جهرمى - وزیر ارتباطات- در خصوص استخراج بیت‌کوین در کشور گفته است: «استخراج رمز ارز - در ساعات غیر پیک برق- به‌نوعى صادرات ارز به‌صورت مجازى محسوب مى‌شود؛ یعنى این‌که بدون سرمایه‌گذارى و راه اندازى شبکه کلان انتقال برق، مى‌توان با استفاده از استخراج رمز ارز این برق را به‌صورت مجازى صادر کرد».

البته نباید نادیده گرفت که دو ویژگى «عدم ثبات قیمتى» و «عدم قابلیت نقدشوندگى راحت در داخل کشور»، در کنار فرصت‌هایى که بیت‌کوین براى اقتصاد ایجاد کرده، باعث شده است تا این نوع ارز، فعلاً ابزار خوبى براى ذخیره‌ى ارزش دارایى‌ها و ثروت مردم عادى نباشد و هم‌چنین با توجه به نبودِ قوانین مربوط به ارزهاى رمزپایه در کشورمان، امکان استفاده از آن براى مبادلات داخلى فراهم نیست.

 
کد مطلب: 9991
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما *