تخفیف موقت؛ راهکاری برای رونق فروش نفت در شرایط تحریم

توليد ايرانی: بعد از تحریم های نفتی و کاهش فروش نفت ایران یکی از راه های مطمئن برای فروش نفت تکیه به ظرفیتهای داخلی و بخش خصوصی بود و در همین راستا بورس نفت راه اندازی شد تا این مقدار کاهش جبران شود.
برخلاف آنچه که بیشتر کارشناسان گمان می کنند، وزارت نفت و به ویژه شخص وزیر تمام تلاش خود برای حمایت از بورس نفت را به کار نمی بندد؛ اخیرا بیژن زنگنه وزیر نفت در مصاحبه ای درباره این موضوع گفت: «من نمی‌توانم برای اینکه ۳۰ هزار بشکه نفت بفروشم، نرخ نفت ایران را در بازار جهانی نابود کنم، چراکه به هرحال نرخی که در بورس اعلام می‌شود بر بازارهای دیگر ما اثر می‌گذارد. ما عرضه را محدود نمی‌کنیم و هم اکنون براساس قانون ماهانه ۵ میلیون بشکه نفت در بورس عرضه می‌کنیم. اما باید خریداری وجود داشته باشد، وقتی نفت را در بورس نمی‌خرند من باید چه کاری انجام دهم؟».
اما آنچه که اهمیت دارد این است که قیمت نفت در شرایط تحریم نسبت به شرایط غیر تحریمی متفاوت است؛ باید قبول کرد که نمی‌توان با همان قیمتی که در شرایط عادی نفت به فروش می‌رسیده است در شرایط تحریم هم بتوان نفت فروخت. «تخفیف موقت» راهکاری است که می‌تواند فروش نفت کشور را از شرایط فعلی نجات دهد.
در این راستا حمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی معتقد است: قیمت نفت در حال حاضر تقریبا ۷۰ دلار است. فرض کنید وزارت نفت قیمت نفت را ۴۰ دلار اعلام کند، این یک شرایط بسیار جذابی را برای تجارت کنندگان نفت ایجاد خواهد کرد. وی می گوید: در نفت معمولا دعواها بر سر ۲۰ یا ۳۰ سنت است. دعواها سر یک دلار و ۵ دلار نیست. اما من اعتقاد دارم اگر شرکت نفت احساس می‌کند خریداران واقعا نمی‌خواهند به خرید نفت از ایران ادامه دهند می تواند با اعلام قیمت نفت ۴۰ دلاری بازار جهانی را بهم بزند.
طبیعی است که قیمت نفت ایران حتی ۵ دلار زیر قیمت عرضه شود باز هم ریسک افراد و شرکت ها برای خرید نفت از ایران زیاد بوده و پیشنهاد وسوسه کننده ای محسوب نمی شود؛ اما اعلام فروش نفت 20 تا 30 دلار زیر قیمت بازارهای جهانی با حدود تولید 2 میلیون بشکه نفت می تواند تکان شدیدی به بازارهای جهانی وارد کرده و مشتریان ثابتی برای نفت کشور در شرایط تحریمی پیدا می شود.
 
منفعت 2 میلیون بشکه نفت 40 دلاری بیشتر از یک میلیون بشکه 70 دلاری است
به عبارت دیگر وزارت نفت به جای دست روی دست گذاشتن و پایبندی به قیمت جهانی نفت، می تواند به جای فروش 2 میلیون بشکه نفت 70 دلاری، اقدام به فروش 1 میلیون بشکه نفت 40 دلاری کند تا به این ترتیب درشرایط تحریمی فشار کمتری از ناحیه کسری فروش نفت به کشور وارد شود.
اهمیت مساله تا جایی است که در شرایطی که اروپا نیز در مهلت ایجاد شده توسط ایران کاری انجام نداده باید بپذیریم در صورت عدم جایگزین کردن راه های دیگر برای فروش نفت، ممکن است، فروش نفت کشور قفل شود و صادرات نفت به ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار بشکه در روز برسد.
در این راستا محمد شیریجیان، دکتری مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز گفت: اخبار دقیقی در دست نیست، اما طبق اخبار غیررسمی متوسط فروش نفت روزانه 400 تا 500 هزار بشکه است. یعنی اگر مصرف داخل را از آن کسر کنیم، تقریبا یک میلیون و پانصد هزار بشکه نفت مازاد داریم.
این کارشناس قرادادهای نفت و گاز در ادامه گفت: نفت و میعاناتی که بر روی دریا مانده، برای کشور هیچ درآمدی ندارد؛ اگر آن را موقتا با تخفیف بفروشیم ارزشمندتر است. در حال حاضر قیمت نفت عرضه شده در بورس، با توجه به شرایط تحریمی ایران، قیمت جذابی نیست. نفت را باید موقتا با تخفیف‌های قابل توجه‌تری در بورس عرضه کرد. می توان در بازار بورس دامنه نوسانات قیمت را بیشتر کرد تا خریداران تعدادشان بیشتر شود و در دوره زمانی میان مدت به سطح تعادلی برسند.
 
ایجاد نوسان در بازارهای جهانی با «تخفیف موقت» در فروش نفت
باید توجه کرد که اگر نفت موقتاً در بورس با تخفیف مناسب عرضه شود وقتی این تخفیف‌ها محسوس باشد، در بازار جهانی نفت ایجاد نوسان خواهد کرد. در این نوسانات قیمت نفت با کاهش مواجه خواهد شد که طبق این شرایط تمامی کشورهای تولید کننده و فروشنده نفت متضرر خواهند شد و مجبور می‌شوند برای ایران راهی را باز کنند.
به اعتقاد کارشناسان حوزه نفتی ایران می‌تواند از این تخفیف‌های موقت به عنوان اهرم فشاری برای فشار بر کشورهای دیگر استفاده کند. به جرات می‌توان گفت وزارت نفت برای رونق یافتن عرضه نفت در بورس، می‌تواند کلیدی ترین نقش را ایفا کند و اگر این وزارتخانه شرایط جذابی برای متقاضیان خرید نفت از سازوکار بورس ایجاد نکند، نمی توان آینده روشنی را برای این راهکار متصور شد.
بدون تردید، یکی از مهمترین شرایط عرضه نفت در بورس، قیمت نفت عرضه شده به خصوص متناسب با شرایط تحریم است و این همان موضوعی است که وزارت نفت حاضر نیست انعطاف چندانی درباره آن داشته باشد؛ این در حالی است که با اعطای تخفیف‌های موقت مشتریان ترغیب به خرید نفت از بورس می‌شوند و می‌توان امیدوار به رونق یافتن این بازار نوپا بود.
 
چرا وزارت نفت با جذابیت قیمت خریداران را پای قرارداد نمی‌کشاند؟
در تایید این موضوع، محمدعلی خطیبی، مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت نفت در مورد تعیین قیمت پایه از سوی وزارت نفت گفت: وزارت نفت می تواند منطقی که برای تعیین قیمت پایه دارد را توضیح دهد. معتقدم قیمت در بورس بر اساس یک رقابت سالم و شفافی می‌تواند کشف شود. در شرایط تحریم به هر حال خرید نفت کشور تحریم شده، هزینه دارد.
وی همچنین می گوید: یعنی طبیعتاً هیچ‌کس نمی‌‌آید نفت تحریمی را بخرد و دچار گرفتاری شود؛ خریدار حاضر نیست هزینه‌های فروش نفت را بپردازد. هزینه‌ نفت تحریمی را طبیعتاً کشور مبدأ باید بدهد. کاهش دادن قیمت نفت عرضه شده در بورس که هزینه‌های تحریم است. به هر حال خرید چنین نفتی در شرایط تحریم هم هزینه دارد و هم ریسک دارد. به همین دلیل طبیعتاً قیمتش می‌تواند یک مقداری پایین‌تر از قیمت نفت خام‌های جهانی باشد که بتواند یک جذابیتی ایجاد کند.
چند سال پیش که دولت در تکاپوی تصویب قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC در کشور بود، بارها و بارها از واژه جذابیت برای جلب مشتریان خارجی سخن می گفت و در پاسخ به انتقادات کارشناسان داخلی بارها اعلام کرده بود که این قرارداد باید جذابیت لازم برای ورود طرف های غربی به قرارداد را داشته باشد. اکنون سوالی که مطرح می شود این است که چرا زنگنه که خود معتقد به ایجاد جذابیت در قراردادها بوده حاضر به استفاده از این ترفند برای تخفیف در قیمت فروش نفت نیست.