کشت زعفران در مناطق کم آب، راه حل مشکل خشکسالی

به گزارش توليد ايرانی ؛   تغییر الگوی کشت راهی عملی و بسیار مطمئن برای کاهش برداشت از آب‌های زیر زمینی و افزایش بازدهی مزارع کشاورزی می‌باشد. کشت زعفران در مناطق کم‌ آب مصداق بارز این تحول عمیق است و بهینه‌سازی این نوع از کشت در مناطق کم آب یکی از الویت‌های اصلی مسئولین کشاورزی در ایران است.

لزوم تغییر الگوی کشت در مناطق کم آب
الگوی غالب کشت در ایران سال‌هاست که بدون هیچ تغییری بر محوریت کشت‌های پر آب‌بر و کم‌بازده استوار است. به عبارت دیگر کشاورزان و مسئولان منطقه‌ای هیچ اصراری بر ایجاد تغییر در نوع کشت مناطق کم آب ندارند و تنها به توصیه‌هایی شعارگونه و غیر عملی بسنده می‌کنند.

الگوی کشت غیر اصولی در کنار دیگر مواردی همچون ایجاد سدهای متعدد غیراصولی و احداث نیروگاه‌های برق‌آبی و صنایع فولاد منجر به ایجاد وضع به شدت وخیمی در دشت‌های کشور شده است. دشت‌هایی که روزی منشا شکل‌گیری تمدن‌های بزرگ بودند هم‌اکنون در وضع قرمز بی‌آبی قرار دارند و دیگر هیچ نشانی از حیات در آن‌ها دیده نمی‌شود.
 

 

نشانه‌های این وضع اسفناک را می‌توانیم در فروچاله‌های متعدد در دشت‌های ایران مثل همدان و کبودراهنگ و همچنین خشک شدن دریاچه‌ها و رودهای فصلی ببینیم. گذشته از این‌ها حفر روزافزون‌ چاه‌های عمیق و چه بسا غیر مجاز و انجام کشت‌های پر آب‌بر کم‌بازده سبب شده تا اوضاع دشت‌ها روز به روز بدتر شود.

یکی از راه‌های عملی غلبه بر این وضعیت تغییر الگوی کشت در این مناطق از کشت‌های پرآب‌بر و کم‌بازده به کشت‌های کم‌آب‌بر و پر بازده است. یکی از این تغییرات نحوه کشت زعفران در مناطق کم‌ آب می‌باشد. کشت زعفران در مناطق کم‌ آب منجر به ایجاد ارزش افزوده بالا و مصرف کم آب‌های زیرزمینی در مناطق کم‌آب می‌شود.

کشت زعفران در مناطق کم آب
ایران از گذشته‌های دور مهد رویش طلای سرخ بوده است و هم‌اکنون نیز در رتبه اول تولید زعفران در جهان می‌باشد. درصد بالایی از زعفران تولیدی ایران در خراسان بزرگ کشت می‌شود و یکی از نگرانی‌های تصمیم‌ گیرندگان بازار زعفران اشباع خراسان از کشت زعفران و عدم توانایی خاک این منطقه به منظور کشت دوباره زعفران می‌باشد.

در واقع یک زمین که تحت کشت زعفران قرار بگیرد تا هفت ‌سال محصول زعفران می‌دهد و پس از گذشت هفت سال دیگر توانایی گذشته را نخواهد داشت و باید تا مدتی (10 سال) از کشت زعفران در آن زمین پرهیز کرد.

یکی از راه‌های حل‌های این معضل جایگزین شدن دیگر استان‌های ایران برای کاشت زعفران است. استان‌های دیگر مانند همدان، اصفهان و کرمان کانون‌های جدید کشت زعفران هستند و با وجود مزیت‌هایی که کشت زعفران در این مناطق دارد می‌توانیم به آینده کشت زعفران در مناطق کم‌ آب و اقلیم مناسب خوش‌بین باشیم.

آیا زعفران گیاه کم‌آبی است؟
کشت زعفران در مناطق کم‌ آب به این دلیل انجام نمی‌شود که زعفران گیاه کم‌ آبی است و در کویر نیز می‌روید. خیر زعفران گیاه کم‌آبی نیست و متناسب با نیاز خودش به آب احتیاج دارد. اما دو مسئله مهم در کشت زعفران وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

دوره‌ی رویشی زعفران از مهرماه آغاز می‌شود و تا اردیبهشت‌ ادامه دارد و تمام آبی که زعفران احتیاج دارد باید در این محدوده به زمین داده شود. خوشبختانه این دوره در زمانی است که ریزش‌های جوی در اکثر مناطق ایران وجود دارد و قسمت اعظم آب مورد نیاز زعفران را تامین می‌کند.

همچنین زعفران گیاهی است که در تابستان به آب احیتاج ندارد و ضروری است که هیچ آبی در تابستان به پیاز زعفران نرسد. این موضوع منجر به کاهش فشار آبی به منابع آبی می‌شود چرا که غالب کشت‌های زارعی در تابستان انجام می‌شوند و بسیاری از حجم آب برداشتی از منابع زیر زمینی در این بازه و در تابستان انجام می‌شود.

مزایای کشت زعفران در مناطق کم‌ آب
برخی از مزایای کشت زعفران در مناطق کم‌ آب به شرح زیر می‌باشد:

افزایش بازدهی چند برابری در فروش محصولات
کاهش حجم آب برداشتی از حوزه‌های آبی زیرزمینی
همزمانی دوره‌ی رویشی با فصل آبی و ریزش‌های جوی
وجود مزیت‌های مادی مهم در مناطق کم‌آب و تازه وارد در کشت زعفران

مراحل اصلی کشت زعفران
هنگامی که تصمیم به شروع کشت زعفران در مناطق کم‌ آب می‌گیریم در واقع در نقطه صفر این فرایند هستیم و برای اینکه این کار را با سهولت و نهایت بازدهی به سرانجام برسانیم به یک نقشه راه نیاز داریم. ما در اینجا یک چک لیست از مراحل اصلی کاشت زعفران را برای شما آماده کرده‌ایم تا از آن استفاده کرده و کشت زعفران خود را شروع کنید.


گام اول: دانش اولیه کاشت زعفران
اولین و یکی از مهم‌ترین چیزهایی که برای کاشت زعفران به آن احتیاج خواهید داشت دانش مورد نیاز برای کاشت زعفران است. شما باید بتوانید زمین مناسب را انتخاب کرده و پیاز متناسب با اقلیم خودتان را خریداری کنید و سپس پیاز زعفران را با روش‌های نوین کشت در زمین بکارید.

دانش شما در رابطه با مدیریت کودی و آبی مزرعه زعفران می‌تواند تا 60 درصد بازدهی مزرعه شما را افزایش دهد و در واقع همین موضوع است که مشخص می‌کند کسب و کار زعفران یک شغل سودده است یا زیان‌ده. شما باید با مطالعه و استفاده از منابع مختلف دانش خود را افزایش دهید تا از میانگین بازدهی کشوری زعفران فراتر بروید.

گام دوم: انتخاب زمین و تهیه‌ي پیاز زعفران و کود مورد نیاز
پس از این که آگاهی‌های لازم در رابطه با کشت زعفران در مناطق کم‌ آب را کسب کردید نوبت به پیاده کردن دانش شما در عمل می‌باشد. شما باید زمینی مناسب را انتخاب کنید و با ترکیب کودی مناسب غنی کنید. این مراحل به نحوی مراحل پیش از کاشت زعفران نامیده می‌شود و معمولا در تابستان یا بهار انجام می‌شود.

سپس دقیقا در زمانی که قصد کاشت زعفران را دارید باید پیازها را تهیه کرده و در زمین کشت کنید. دقت کنید که به هیچ وجه نباید پیاز را خودتان نگه‌داری کنید و به بیان بهتر از انبار کردن پیاز به شدت پرهیز کرده چراکه از منجر به آسیب دیدن پیازها می‌شود. همچنین دقت کنید که باید از محل مطمئنی اقدام به خرید کنید و پیشنهاد خود من به شما خرید پیاز زعفران ماه چین است.

فصل کشت زعفران از تیرماه آغاز می‌شود و تا اواسط مهرماه ادامه دارد و انتخاب زمین و کوددهی پایه آن باید قبل از این زمان انجام شود. پس از مخلوط کردن خاک با ترکیب کودی مشخص باید سطح زمین را مسطح کرده و سپس اقدام به کاشت پیازهای زعفران در زمین بکنید.
 

 

گام سوم: کشت زعفران با روش‌های نوین
به طور کلی برای کاشت زعفران دو راه اصلی پیش روی ماست. کاشت زعفران با روش سنتی و کشت آرمانی زعفران. در روش کشت سنتی تراکم پیاز زعفران در زمین بین 3 تا 5 تن می‌باشد و عملا از حداکثر توانایی‌ زمین استفاده نمی‌شود و هزینه‌های نگه‌داری، آبیاری و کوددهی زمین افزایش می‌باید و بسیاری از منابع بی‌جهت هدر می‌روند.

نحوه کشت زعفران به روش آرمانی به این صورت است که با کشت 10 تن پیاز در هر هکتار بیشترین بازدهی ممکن از واحد سطح را از زمین می‌گیریم و از هدر رفت منابع پیشگیری ‌می‌کنیم. در این روش کشت بیشترین بازدهی را از زمین مورد کشت می‌توانیم داشته باشیم و هزینه‌های نگه‌داری و مدیریت مزرعه زعفران به شدت کاهش می‌یابد.

گام چهارم: آبیاری و مدیریت کودی مزرعه زعفران
یکی از مراحل و کارهایی که باید در کشت زعفران در مناطق کم‌ آب انجام دهیم مدیریت آبی و کودی مزرعه زعفران است. به عبارتی هدف ما در این کشت این است که دفعات آبیاری را به کمترین میزان ممکن برسانیم و از طرفی با تغذیه صحیح زمین بیشترین بازدهی ممکن را نیز از مزرعه زعفران به دست آوریم.

برای اینکه به این هدف برسیم باید از تیم‌های خبره و با تجربه در حوزه کاشت زعفران کمک بگیریم تا این راه بدون هزینه‌های غیرمنطقی آزمون و خطا و با بیشترین سرعت ممکن طی کنیم. یکی از این تیم‌های خبره در این زمینه شرکت ماه چین می‌باشد که با نگاهی متفاوت و اصولی به کشت زعفران به شما کمک خواهند کرد تا بازدهی مزرعه خود را افزایش دهید.

گام پنجم: برداشت زعفران و فرایندهای پس از آن
پس از اینکه تمام فرایندهای کاشت و مدیریت مزرعه را به سرانجام رساندیم نوبت به برداشت زعفران و فراوری پس از آن می‌رسد. فصل برداشت زعفران بسته به شرایط آب و هوایی به مدت 20 روز و در حوالی آبان‌ماه و آذرماه انجام می‌شود. برداشت زعفران می‌تواند به وسیله نیروی انسانی و یا به وسیله دستگاه‌های پیشرفته برداشت زعفران انجام شود.
پس از این که برداشت زعفران به پایان رسید نوبت به پر کردن (پاک کردن) زعفران و سپس خشک کردن زعفران می‌رسد. در واقع در این مراحل است که مشخص می‌شود محصول مزرعه زعفران چه نوعی از زعفران است. یعنی گل زعفران در مراحل پس از برداشت می‌تواند به انواعی از زعفران شامل سوپر نگین، پوشال، دخترپیچ، سرگل و ریشه تبدیل شود.
 

 

بهینه‌ سازی کشت زعفران برای مناطق کم آب
برای این ‌که به هدف اصلی کشت زعفران در مناطق کم آب یعنی استفاده بهینه از منابع آبی و افزایش بازدهی در کشت زعفران برسیم باید در هر یک از این مراحل کاشت زعفران یک بازنگری علمی انجام دهیم و فرایند را به نحوی تنظیم کنیم که به دو هدف بالا دست پیدا کنیم.

استفاده از پیاز متناسب با اقلیم‌های مختلف آب و هوایی
انواعی از پیازهای زعفران وجود دارند که می‌توانید خریداری کرده و در مزرعه خود کشت کنید اما شما نمی‌توانید هر نوعی از پیاز را زمین خود بکارید. شما باید پیازی متناسب با اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه خود را خریداری کرده و اقدام به کشت آن کنید. به بیان دیگر پیاز مناطق گرم‌سیری با پیاز مناطق سردسیری متفاوت خواهد بود و نمی‌توانند به جای یکدیگر استفاده شوند.

استفاده از روش‌های کشت نوین زعفران
پیش‌تر گفتیم که برای کاشت زعفران دو راه داریم. کشت سنتی و کشت آرمانی مرزعه زعفران این دو راه می‌باشند. برای کشت زعفران در مناطق کم‌ آب و برای کاهش میزان آب مصرفی در مزراع باید از روش کشت آرمانی زعفران استفاده کنیم که منجر به کاهش مصرف و هدر رفت آب در مزارع زعفران می‌شود.

مدیریت کودی صحیح مزرعه زعفران
مدیریت کودی مزرعه زعفران منجر به اصلاح ساختاری خاک و در نتیجه افزایش نفوذپذیری خاک و افزایش بازدهی آب مورد استفاده در زمین می‌شود. همچنین مدیریت کودی صحیح و علمی مزرعه زعفران می‌تواند منجر به افزایش بازدهی مزرعه زعفران شده و با ایجاد این ارزش افزوده بازدهی مصرف آب در نواحی کم آب نیز افزایش می‌یابد.
 
تا اینجا تا حدی با شرایط وخیم آبی دشت‌ها و مراتع حیاتی کشور آشنا شدیم و یکی از راه‌های مبارزه با این شرایط را نیز بررسی کردیم. کشت زعفران در مناطق کم آب یکی از راه‌های موثر در کاهش استفاده از منابع آبی زیرزمینی است که می‌تواند کمک خوبی در راستای احیای منابع زیرزمینی باشد.

امیدواریم روزی برسد که دیگر نگران بحران‌های آبی نباشیم و تمام موجودات روی زمین اعم از جانوران و انسان‌ها به آب سالم و کافی دسترسی داشته باشند.