قنات‌های خشکیده‌ای که زندگی می‌بخشند
سال‌های سال خشکیده و بی‌جان در دل دشت‌ها یا کوهساران در عمق زمین به خواب رفته‌اند و هیچ حیاتی در رگ‌های بی‌رمقشان وجود ندارد.
به گزارش توليد ايرانی ؛ بیشترشان یا یادگارانی به جای مانده از دل قرون تاریخ و حاصل تلاش دست‌های پینه بسته و سینه‌های خاک خورده پدرانمان هستند یا هدیه‌ای از دل طبیعت و نعمتی از سوی خالق بوده‌اند که به علت فرسایش خاک یا کم‌آبی دچار رخوت و خاموشی شده‌اند.
قنات‌ها و چشمه‌هایی را می گویم که روزگاری محل حیات و آبادانی مردمان اعصار گذشته بوده‌اند و مکانی برای زندگی مردمان باصفای روستایی و عشایری که در طول روزگاران مدید به دلایل مختلفی متروکه شده‌اند.
دلایلی چون کم‌آبی، کاهش نزولات جوی، فرسایش خاک، فرونشست و فروریختن قنات‌ها، مصرف بی‌رویه و برداشت غیراصولی آب، کاهش منابع سفره‌های زیرزمینی که محل اصلی تامین و ارتزاق این قنات‌ها و چشمه‌ها بوده‌اند از جمله علت‌های خشکیدگی این منابع آبی به شمار می‌روند.
همواره گفته‌اند و شنیده‌ایم و باور داریم که آب مایه و عمل اصلی حیات همه زیستمندان و موجودات زنده است و ضرب‌المثل هرجا آب هست آبادانی و حیات نیز هست تمثیلی گزافه نیست.
استان ایلام در دهه‌های اخیر به علت وجود تنش‌های آبی، کاهش محسوس نزولات جوی، مصرف بی‌رویه و خارج از مدیریت سفره‌های زیرزمینی، افزایش حفر چاه‌های آب مجاز و غیرمجاز و برداشت زیاد آب از چاه‌ها با کاهش جدی منابع آبی و درنتیجه خشک شدن چاه‌ها و چشمه‌ها مواجه شد.
این امر موجب کاهش فعالیت‌های کشاورزی و مهاجرت روستاییان به شهرها و بایر شدن دشت‌های حاصلخیز مستعد کشت و زرع به علت کم‌آبی یا بی‌آبی شد و رونق و پویایی کشاورزی در روستاهای دارای مشکل آب با چالش روبرو شد.
اما در طی سال‌های اخیر با ورود بسیج سازندگی سپاه امیرالمومنین(ع) استان ایلام و گروه‌های جهادی و با همکاری سازمان جهادکشاورزی با انجام اقداماتی چون حمایت از طرح‌های خوداشتغالی بخش کشاورزی یا احداث جاده‌های بین مزارع و دیگر اقدامات در رونق بخشی به کشاورزی استان سهم بسزایی داشته است.
یکی از مهمترین اقدامات بسیج سازندگی تلاش برای احیا، مرمت و بازسازی قنوات و چشمه‌های خشیکده یا کم‌آب استان است که به آب رساندن این منابع آبی موجب رونق کشاورزی و زراعت در پایین‌دست و بالادست این چشمه‌ها و قنات‌ها شده است.
بسیج سازندگی با هدف اشتغال‌زایی پایدار در بخش کشاورزی و توسعه و رونق این حوزه و نیز محرومیت‌زدایی، اقدام به احیای قنات‌ها و چشمه‌هایی می‌کند و در این راستا نیز توفیقاتی را در سال جاری کسب کرده است که می‌توان به بازسازی و احیای چشمه کوثر در شهرستان ملکشاهی اشاره کرد.
این چشمه سالیان دراز رنگ فوران آب را به خود ندیده بود اما با همت بسیج سازندگی و گروه‌های جهادی دوباره احیا و زنده شده و زندگی‌بخش کشاورزان منطقه شد و از چشمه‌ای که به علت نبود آب مردمان محلی به آن بی‌خیره ( چشمه فاقد هر گونه خیر و برکت ) به آب رسید و به کوثر (خیر کثیر) تغییر نام داد.
مهرماه سال جاری در قالب پروژه‌های الف-ب-ایران آیین بهره‌برداری از این چشمه از طریق ویدیوکنفرانس با حضور رییس‌جمهوی و جمعی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افتتاح شد و از محل احیای این چشمه خشکیده ۱۵۰ هکتار از اراضی روستای ملک‌آباد ملکشاهی تامین آب شد.
هم‌اکنون بسیج سازندگی استان در مهمترین پروژه احیایی قنوات خود در حال احیای قنات امیرآباد و دشت گلان در شهرستان مهران است که با اجرای این طرح باتوجه به تاریخی بودن این قنات هم رونق کشاورزی در این اراضی شکل می‌گیرد و هم باتوجه به برنامه‌های میراث فرهنگیف صنایع دستی و گردشگری به یک مکان تفریحی و توریستی تبدیل خواهد شد.
احیای قنات‌ها با هدف مهاجرت معکوس به روستاها
مسوول سازمان بسیج سازندگی سپاه امیرالمومنین(ع) ایلام در این خصوص گفت: در طرح احیای اراضی دشت امیرآباد و گلان از توابع شهرستان مهران بسیج سازندگی یک سلسه قنات تاریخی متعلق به دوران قاجاریه را احیا و بازسازی کرده است تا اراضی پایین دست این دشت مشروب شود.
سرهنگ علی ملک‌زاده یادآور شد: این طرح به گستره یک هزار و ۵۰۰ هکتار با مشارکت بسیج سازندگی سپاه، جهادکشاورزی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام گرفته است و تا ابتدای سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد.
وی اضافه کرد: از محل احیای این قنوات و تامین آب اراضی پایین‌دست آن، ۷۰۰ خانوار ساکن در منطقه بهره‌مند می‌شوند و همچنین باتوجه به اینکه جاده گلان در مسیر زائران اربعین قرار دارد، ۱۵ کیلومتر از حاشیه این جاده در ۲ سمت درختکاری می‌شود.
وی با بیان اینکه احیای قنوات قدیمی کم‌آب یا خشکیده و تامین آب دشت‌ها و اراضی قابل کشت و زراعت استان در دستور کار این سازمان قرار گرفته است، یادآور شد: علاوه بر این پروژه، تامین آب اراضی روستاهای پاریاب و پل شکسته با ۱۹۰ هکتار زمین زراعی و باغی واقع در دهستان چم‌زی ملکشاهی و اراضی دشت سیدابراهیم روستای بردی از توابع شهرستان دهلران با ۱۳۵ هکتار نیز در حال انجام است.
سرهنگ ملک‌زاده اظهار داشت: اراضی دشت امیرآباد و گلان در مهران، دهستان چم‌زی در ملکشاهی و دشت سیدابراهیم(ع) روستای بردی دهلران از مهمترین طرح های در دست اقدام سپاه با مشارکت سازمان جهادکشاورزی است.
وی افزود: محل اجرای طرح‌ها و مسائل فنی آن با سازمان جهادکشاورزی و اجرا و تامین عوامل اجرایی آن با گروه‌های جهادی بسیج سازندگی است.
مسوول بسیج سازندگی سپاه استان ایلام اشتغال پایدار، مهاجرت معکوس از شهر به روستا، تولید محصولات باکیفت و سالم، تامین امنیت غذایی سالم، توسعه رونق کشاورزی و حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی را از مزایای این پروژه‌ها دانست.
احیای قنات امیرآباد یک هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی این دشت را مشروب می‌سازد
مدیر آب، خاک، فنی و مهندسی سازمان جهادکشاورزی هم در مورد احیای قنات امیرآباد و دشت گلان اظهار داشت: طرح احیای کانال و قنات تاریخی امیر آباد شهرستان مهران با همت قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه پاسداران و همکاری سازمان جهاد کشاورزی و اداره کل منابع طبیعی در دستور کار قرار گرفته است.
اسماعیل گوهری یادآور شد: کانال انتقال آب این طرح به طول سه هزار و ۲۵۰ متر، عرض ۱۲ و عمق ۵.۱ متر، تامین آب یک هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی منطقه را به عهده دارد.
وی طول قنـات را یک هزار و ۳۰۰ متر برآورد و میزان پیشرفت فیزیکی پروژه را ۷۰ درصد عنوان کرد و گفت: تاکنون برای این طرح ۳۲ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است.
قنات تاریخی امیرآباد پتانسیل تبدیل شدن به یک مکان گردشگری و تفریحی را دارد
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان ایلام هم گفت: قنات امیرآباد و دشت گلان بر اساس مطالعات انجام گرفته و نوع ساختار آن متعلق به زمان قاجاریه است و ارزش تاریخی دارد.
عبدالمالک شنبه‌زاده افزود: این اثر تاریخی بعد از احیا و جاری شدن آب در آن به یکی از فرصت‌های گردشگری و تفریحی در منطقه گرمسیری مهران تبدیل خواهد شد.
وی افزود: در مظهر این قنات (دهانه خروجی آخرین چاه که محل خروجی آب است) برنامه‌هایی برای ایجاد یک مجتمع تفریحی رفاهی گردشگری طراحی و تدوین شده است که البته اجرای آن نیازمند همکاری مالکان خصوص این اراضی و منابع طبیعی و آبخیزداری است.
شنبه‌زاده تاکید کرد: جاری شدن آب در این قنات و رونق گرفتن فعالیت‌های کشاورزی در دشت امیرآباد فرصتی مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران به منظور تبدیل این مکان به محلی برای گردشگری است.
اراضی زراعی دیم و آبی استان ایلام بیش از ۳۴۰ هزار هکتار و باغات هفت هزار هکتار است.
قنات‌ها و چشمه‌هایی را می گویم که روزگاری محل حیات و آبادانی مردمان اعصار گذشته بوده‌اند و مکانی برای زندگی مردمان باصفای روستایی و عشایری که در طول روزگاران مدید به دلایل مختلفی متروکه شده‌اند.
دلایلی چون کم‌آبی، کاهش نزولات جوی، فرسایش خاک، فرونشست و فروریختن قنات‌ها، مصرف بی‌رویه و برداشت غیراصولی آب، کاهش منابع سفره‌های زیرزمینی که محل اصلی تامین و ارتزاق این قنات‌ها و چشمه‌ها بوده‌اند از جمله علت‌های خشکیدگی این منابع آبی به شمار می‌روند.
همواره گفته‌اند و شنیده‌ایم و باور داریم که آب مایه و عمل اصلی حیات همه زیستمندان و موجودات زنده است و ضرب‌المثل هرجا آب هست آبادانی و حیات نیز هست تمثیلی گزافه نیست.
استان ایلام در دهه‌های اخیر به علت وجود تنش‌های آبی، کاهش محسوس نزولات جوی، مصرف بی‌رویه و خارج از مدیریت سفره‌های زیرزمینی، افزایش حفر چاه‌های آب مجاز و غیرمجاز و برداشت زیاد آب از چاه‌ها با کاهش جدی منابع آبی و درنتیجه خشک شدن چاه‌ها و چشمه‌ها مواجه شد.
این امر موجب کاهش فعالیت‌های کشاورزی و مهاجرت روستاییان به شهرها و بایر شدن دشت‌های حاصلخیز مستعد کشت و زرع به علت کم‌آبی یا بی‌آبی شد و رونق و پویایی کشاورزی در روستاهای دارای مشکل آب با چالش روبرو شد.
اما در طی سال‌های اخیر با ورود بسیج سازندگی سپاه امیرالمومنین(ع) استان ایلام و گروه‌های جهادی و با همکاری سازمان جهادکشاورزی با انجام اقداماتی چون حمایت از طرح‌های خوداشتغالی بخش کشاورزی یا احداث جاده‌های بین مزارع و دیگر اقدامات در رونق بخشی به کشاورزی استان سهم بسزایی داشته است.
یکی از مهمترین اقدامات بسیج سازندگی تلاش برای احیا، مرمت و بازسازی قنوات و چشمه‌های خشیکده یا کم‌آب استان است که به آب رساندن این منابع آبی موجب رونق کشاورزی و زراعت در پایین‌دست و بالادست این چشمه‌ها و قنات‌ها شده است.
بسیج سازندگی با هدف اشتغال‌زایی پایدار در بخش کشاورزی و توسعه و رونق این حوزه و نیز محرومیت‌زدایی، اقدام به احیای قنات‌ها و چشمه‌هایی می‌کند و در این راستا نیز توفیقاتی را در سال جاری کسب کرده است که می‌توان به بازسازی و احیای چشمه کوثر در شهرستان ملکشاهی اشاره کرد.
این چشمه سالیان دراز رنگ فوران آب را به خود ندیده بود اما با همت بسیج سازندگی و گروه‌های جهادی دوباره احیا و زنده شده و زندگی‌بخش کشاورزان منطقه شد و از چشمه‌ای که به علت نبود آب مردمان محلی به آن بی‌خیره ( چشمه فاقد هر گونه خیر و برکت ) به آب رسید و به کوثر (خیر کثیر) تغییر نام داد.
مهرماه سال جاری در قالب پروژه‌های الف-ب-ایران آیین بهره‌برداری از این چشمه از طریق ویدیوکنفرانس با حضور رییس‌جمهوی و جمعی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افتتاح شد و از محل احیای این چشمه خشکیده ۱۵۰ هکتار از اراضی روستای ملک‌آباد ملکشاهی تامین آب شد.
هم‌اکنون بسیج سازندگی استان در مهمترین پروژه احیایی قنوات خود در حال احیای قنات امیرآباد و دشت گلان در شهرستان مهران است که با اجرای این طرح باتوجه به تاریخی بودن این قنات هم رونق کشاورزی در این اراضی شکل می‌گیرد و هم باتوجه به برنامه‌های میراث فرهنگیف صنایع دستی و گردشگری به یک مکان تفریحی و توریستی تبدیل خواهد شد.
احیای قنات‌ها با هدف مهاجرت معکوس به روستاها
مسوول سازمان بسیج سازندگی سپاه امیرالمومنین(ع) ایلام در این خصوص گفت: در طرح احیای اراضی دشت امیرآباد و گلان از توابع شهرستان مهران بسیج سازندگی یک سلسه قنات تاریخی متعلق به دوران قاجاریه را احیا و بازسازی کرده است تا اراضی پایین دست این دشت مشروب شود.
سرهنگ علی ملک‌زاده یادآور شد: این طرح به گستره یک هزار و ۵۰۰ هکتار با مشارکت بسیج سازندگی سپاه، جهادکشاورزی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام گرفته است و تا ابتدای سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد.
وی اضافه کرد: از محل احیای این قنوات و تامین آب اراضی پایین‌دست آن، ۷۰۰ خانوار ساکن در منطقه بهره‌مند می‌شوند و همچنین باتوجه به اینکه جاده گلان در مسیر زائران اربعین قرار دارد، ۱۵ کیلومتر از حاشیه این جاده در ۲ سمت درختکاری می‌شود.
وی با بیان اینکه احیای قنوات قدیمی کم‌آب یا خشکیده و تامین آب دشت‌ها و اراضی قابل کشت و زراعت استان در دستور کار این سازمان قرار گرفته است، یادآور شد: علاوه بر این پروژه، تامین آب اراضی روستاهای پاریاب و پل شکسته با ۱۹۰ هکتار زمین زراعی و باغی واقع در دهستان چم‌زی ملکشاهی و اراضی دشت سیدابراهیم روستای بردی از توابع شهرستان دهلران با ۱۳۵ هکتار نیز در حال انجام است.
سرهنگ ملک‌زاده اظهار داشت: اراضی دشت امیرآباد و گلان در مهران، دهستان چم‌زی در ملکشاهی و دشت سیدابراهیم(ع) روستای بردی دهلران از مهمترین طرح های در دست اقدام سپاه با مشارکت سازمان جهادکشاورزی است.
وی افزود: محل اجرای طرح‌ها و مسائل فنی آن با سازمان جهادکشاورزی و اجرا و تامین عوامل اجرایی آن با گروه‌های جهادی بسیج سازندگی است.
مسوول بسیج سازندگی سپاه استان ایلام اشتغال پایدار، مهاجرت معکوس از شهر به روستا، تولید محصولات باکیفت و سالم، تامین امنیت غذایی سالم، توسعه رونق کشاورزی و حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی را از مزایای این پروژه‌ها دانست.
احیای قنات امیرآباد یک هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی این دشت را مشروب می‌سازد
مدیر آب، خاک، فنی و مهندسی سازمان جهادکشاورزی هم در مورد احیای قنات امیرآباد و دشت گلان اظهار داشت: طرح احیای کانال و قنات تاریخی امیر آباد شهرستان مهران با همت قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه پاسداران و همکاری سازمان جهاد کشاورزی و اداره کل منابع طبیعی در دستور کار قرار گرفته است.
اسماعیل گوهری یادآور شد: کانال انتقال آب این طرح به طول سه هزار و ۲۵۰ متر، عرض ۱۲ و عمق ۵.۱ متر، تامین آب یک هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی منطقه را به عهده دارد.
وی طول قنـات را یک هزار و ۳۰۰ متر برآورد و میزان پیشرفت فیزیکی پروژه را ۷۰ درصد عنوان کرد و گفت: تاکنون برای این طرح ۳۲ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است.
قنات تاریخی امیرآباد پتانسیل تبدیل شدن به یک مکان گردشگری و تفریحی را دارد
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان ایلام هم گفت: قنات امیرآباد و دشت گلان بر اساس مطالعات انجام گرفته و نوع ساختار آن متعلق به زمان قاجاریه است و ارزش تاریخی دارد.
عبدالمالک شنبه‌زاده افزود: این اثر تاریخی بعد از احیا و جاری شدن آب در آن به یکی از فرصت‌های گردشگری و تفریحی در منطقه گرمسیری مهران تبدیل خواهد شد.
وی افزود: در مظهر این قنات (دهانه خروجی آخرین چاه که محل خروجی آب است) برنامه‌هایی برای ایجاد یک مجتمع تفریحی رفاهی گردشگری طراحی و تدوین شده است که البته اجرای آن نیازمند همکاری مالکان خصوص این اراضی و منابع طبیعی و آبخیزداری است.
شنبه‌زاده تاکید کرد: جاری شدن آب در این قنات و رونق گرفتن فعالیت‌های کشاورزی در دشت امیرآباد فرصتی مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران به منظور تبدیل این مکان به محلی برای گردشگری است.
اراضی زراعی دیم و آبی استان ایلام بیش از ۳۴۰ هزار هکتار و باغات هفت هزار هکتار است.
کد مطلب: 24571
پیام رسان سروش
پیام رسان بله
پیام رسان ایتا
اینستاگرام
