صادرات دانش‌بنیان در حوزه‌های پزشکی، نفت و نانو
تقویت صنایع دانش بنیان در شرایطی به عنوان یک گام اساسی برای جدایی از اقتصاد نفتی مطرح است که تحقق آن با مشکلاتی از جمله بی‌میلی سازمان‌های دولتی به خرید از سازندگان داخلی مواجه است. این در حالی است که به گفته فعالان این بخش اگراز صنایع دانش بنیان حمایت واقعی شود، شاهد تولید اولین خودرو الکتریکی در کمتر از یک سال خواهیم بود.
به گزارش توليد ايرانی؛ در شرایطی که تضعیف اقتصاد کشور مهمترین هدف تشدید تحریم‌ها به حساب می آید، تقویت توان تولید داخل، اتفاقی راهگشا در جهت رشد ظرفیت‌های اقتصادی کشور محسوب شده و می‌تواند اقتصاد متکی به درآمدهای نفتی را به سمت اقتصادی مولد سوق دهد. در این راستا امسال با عنوان «رونق تولید» نامگذاری شد تا بیش از پیش به موضوع تولیدات داخلی توجه شود. در این زمینه صنایع دانش بنیان یکی از بخش هایی است که می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور داشته باشد. این صنایع می توانند با تکیه بر هوش و استعداد جوانان ایرانی عاملی برای کاهش وابستگی کشور به درآمدهای نفتی و حتی افزایش سطح این درآمدها باشند. برای آشنایی با ظرفیت شرکت های فعال دانش بنیان کشور با مجید محمدی رئیس کمیسیون دانش بنیان اتاق تعاون ایران گفت و گو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
فارس: در حال حاضر چه مزیتی برای صنایع دانش‌بنیان در کشور وجود دارد؟
محمدی: مهمترین مزیت این صنایع آن است که از اقتصاد نفتی جدا هستند و توانسته‌اند روی پای خود بایستند. در واقع اولین جایی که می‌توان برای جدایی از اقتصاد نفتی از آن کمک گرفت، صنایع دانش‌بنیان است. شرکتهای دانش‌بنیان با حمایت رهبری و بدنه دولت و به ویژه معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور توانسته‌اند با جسارت، کار را در بسیاری موارد پیش ببرند، به واقع این شرکت‌ها رشد خوبی داشته‌اند.
قبلاً شرکتهای دانش‌بنیان از نظر کمی در حال رشد بودند ولی حالا بیشتر از لحاظ کیفی در حال توسعه هستند و شرکتهای بزرگ با صادرات قابل توجه در این بخش فعال هستند به طوری که در 8 ماهه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر کیفیت فروش و تولیدات رشد قابل توجهی داشته‌ایم.
فارس: چه تعداد شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد؟
محمدی: حدود 4700 شرکت دانش‌بنیان در ایران ایجاد شده و در 4 کشور نیز پایگاه محصولات دانش‌بنیان به شکل قوی شکل گرفته است که با راه‌اندازی این پایگاه‌ها راه برای صادرات کالا هم باز شده هر چند در انتقال پول مشکلاتی وجود دارد ولی برای آنها هم چاره‌اندیشی خواهد شد.
فارس:شرکتهای دانش‌بنیان در چه بخش‌هایی توانمندی بیشتری دارند؟
محمدی: در حوزه داروهای سرطانی وضعیت این شرکت‌ها خیلی خوب است، در حوزه برخی تجهیزات پزشکی نیز دستگاه‌هایی که در ایران ساخته می‌شوند رقابت خیلی خوبی با شرکتهای اروپایی دارند. در حوزه پتروشیمی و اکتشاف نفت نیز در عمان، عراق و قطر در حال فروش تجهیزات هستند و با شرکتهای دولتی این کشورها نیز کار می‌کنند و فروش قابل توجهی دارند. در عین حال در حوزه نانو نیز اقدامات بسیار خوبی انجام شده به طوری که در حوزه تجهیزات برای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کارهای بسیار خوبی انجام شده اما از این نظر که بتوانیم آن را وارد خانه‌های مردم کنیم، موفق نبوده‌ایم.
فارس: چرا تا کنون در این بخش موفق نبوده‌ایم؟
محمدی: مثلاً در حوزه نظامی و موشکی خیلی قوی هستیم ولی در حوزه خودرو موفق نیستیم. در حوزه تجهیزات نانو نیز موفق بوده‌ایم ولی نتوانسته‌ایم آن را وارد زندگی مردم کنیم. به عنوان مثال در حوزه ساختمانی حدود 100 نوع محصول نانو داریم ولی به دلیل اینکه پیمانکاران و انبوه‌سازان ایرانی ترجیح می‌دهند از مصالحی که قبلاً کار کرده‌اند و به آن اعتماد دارند استفاده کنند، به سمت استفاده از محصولات نانو نیامده‌اند. در این خصوص باید مشوق‌هایی را بگذاریم تا سازندگان از محصولات نانو استفاده کنند، البته در حال حاضر نیز برای استفاده از برخی محصولات دانش‌بنیان مشوق‌هایی لحاظ شده است.
* اولین نرم‌افزار کنترل بومی طراحی شد
فارس: در زمینه صادرات، بیشتر در چه محصولاتی فعال هستیم؟
محمدی: ما در حال ایجاد پایگاه صادراتی محصولات ساختمانی در قطر و جمهوری آذربایجان هستیم. در قطر به دلیل جام‌جهانی، ساخت و سازهای زیادی در حال انجام است و در آذربایجان نیز ساخت و ساز رونق گرفته است، البته بحث بازسازی سوریه نیز مطرح است که می‌تواند بازار خوبی برای شرکتهای دانش‌بنیان ایرانی باشد ولی آنها از نظر نقدینگی توان کمی دارند.
فارس:دیگر در چه بخش‌هایی در زمینه صنایع دانش‌بنیان فعال هستیم؟
محمدی: در بحث اینترنت اشیاء و اسکادا نیز موفق هستیم. به طوری که اولین اسکادای بومی کشور طراحی شده است. اسکادا در واقع نرم‌افزار مانیتورینگ و کنترل است که مثلاً از یک مرکز کنترل به خطوط برق یک استان از راه دور دسترسی پیدا می‌کنیم. در این زمینه تا کنون از نرم‌افزار و سخت‌افزار خارجی استفاده می‌کردیم ولی حالا برنامه بومی و غیر قابل هک را داریم. تست‌های امنیتی و عملکردی این نرم‌افزار موفق بوده و در حال حاضر یک خط متروی تهران به صورت پایلوت در حال اجرا است که اگر مشکلی نداشته باشد در تمام خطوط متروی تهران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شرکت توزیع برق آذربایجان شرقی و اهواز نیز با همین سیستم کار می‌کنند و هیچ مشکلی نداشته‌ایم.
این برنامه‌ها قابل هک نیست و می‌تواند مانعی برای حملات سایبری به بخش‌های مختلف باشد که در بخش‌های مختلف از جمله کارخانه‌های مجهز به اتوماسیون صنعتی می‌تواند استفاده شود. در این مورد با سازمان گسترش در جهت نوسازی صنایع نیز در حال همکاری هستیم و علاوه بر این در حوزه کنترل ترافیک نیز می‌توان از نرم‌افزارهای بومی استفاده کرد. در حال حاضر کنترل ترافیک تهران با استفاده از نرم‌افزارهای استرالیایی صورت می‌گیرد که تاریخچه آن به یک شرکت آمریکایی برمی‌گردد و هر لحظه میتوانند به این سیستم ورود کنند و اختلال ترافیکی ایجاد کنند. نرم‌افزار بومی در واقع پدافند غیرعامل محسوب می‌شود که می‌تواند مانع بسیاری از حملات شود.
* سازمان‌های دولتی همچنان مشتاق خرید خارجی هستند
فارس: سازمان‌های دولتی چقدر با شرکتهای دانش‌بنیان داخلی همکاری دارند؟
محمدی: سازمان‌های دولتی همچنان دوست دارند خرید خارجی داشته باشند، مثلاً در مناقصات برخی بندهای خاص را ذکر می‌کنند که شرکتهای داخلی نتوانند برنده مناقصه باشند. در این صورت حتی وقتی از شرکت خارجی خرید می‌شود تحریم‌ها را بهانه می‌کنند و خدمات پس از فروش ارائه نمی‌دهند. باید از خریدهای خارجی جلوگیری شود و از شرکتهای دانش‌بنیان حمایت شود تا ارزبری کاهش یابد.
در این زمینه باید از شرکتهای مدیریت صادرات حمایت شود تا شرکتهای دانش‌بنیان رشد کنند. در واقع شرکتهای دانش‌بنیان باید روی کیفیت تولید تمرکز کنند، نه اینکه به فکر تأمین مواد اولیه یا صادرات محصولاتشان باشند.
فارس: در این مورد مصوبه یا قانون نداریم؟
محمدی: داریم ولی اجرایی نمی‌شود. حدود 53 شرکت مدیریت صادرات در کشور داریم و طبق آئین‌نامه نگارش شده، این شرکت‌ها نباید صادرات کنند بلکه باید راه صادرات را باز کنند تا به صادرات کمک شود، نه اینکه کارت بازرگانی داشته باشند و خودش به صادرات بپردازد. در هیچ جای دنیا شرکتهای مدیریت صادرات، صادرات انجام نمی‌دهند بلکه راه را برای صادرات باز می‌کنند. در واقع بررسی می‌کنند ببینند نیاز دنیا چه چیزی است و به شرکتهای دانش‌بنیان اعلام می‌کنند که آن کالا را با چه ویژگی‌هایی تولید کنند.
در این وضعیت بخش تعاون نیز باید جدی گرفته شود، شرکتهای تعاونی میتوانند بسیاری از مشکلات را برطرف کنند. به عنوان مثال شرکتهای تعاونی تأمین نیاز میتوانند نقش مهمی در رونق تولید داشته باشد. مثلاً تا پیش از ایجاد تعاونی تأمین نیاز پتروشیمی، بورس کالا مواد پتروشیمی را عموماً به شرکت‌ها عرضه نمی‌کرد، زیرا مصرف شرکت‌ها، رقم پایینی بود و تمایلی به خرید مقدار زیاد مواد نداشتند. به همین خاطر دلالان با پول زیاد نسبت به خرید مواد اولیه و انبار کردن آنها اقدام می‌کردند، سپس مواد اولیه را به قیمت بالا به تولیدکنندگان می‌فروختند.
با شکل‌گیری شرکت تعاونی تأمین نیاز، درخواست‌های خرید شرکتهای عضو این تعاونی به صورت یکجا به بورس ارائه شد و در نهایت مواد اولیه با قیمت پایین از بورس خریداری شد و در اختیار تولیدکنندگان قرار گرفت. این مسئله قیمت تمام شده تولید را کاهش داد. در واقع بسیاری از مشکلات از طریق این تعاونی‌ها قابل حل است.
فارس: در حال حاضر جلساتی با شرکتهای دانش‌بنیان و با حضور مسئولان برگزار می‌شود آیا در راستای این جلسات اتفاق مهمی برای رشد این شرکت‌ها افتاده است؟
محمدی: معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور مسیر خوبی را تعریف کرده و در جلساتی که برگزار می‌شود هم تلاشی می‌شود تا اتفاق خوبی بیفتد، البته شرایط سختی در کشور داریم ولی مسئولان سعی دارند به رونق شرکتهای دانش‌بنیان و صنایع کمک کنند.
فارس: در جلسه‌ای که اخیراً با مقام معظم رهبری داشتید، چه مسائلی مورد بحث قرار گرفت؟
محمدی: در آن جلسه در خصوص وضعیت اقتصادی کشور و مسائل کاری بحث و عنوان شد که با تشدید تحریم‌ها در برخی بخش‌ها مانند لوازم خانگی، وضعیت صنایع داخلی بهتر شده است به طوری که شرکتهای خارجی از ایران رفته‌اند و شرکتهای داخلی توانسته‌اند رشد خوبی داشته باشند. این اتفاق در بقیه حوزه‌ها نیز همین طور بود، در واقع درست است که تحریم‌ها در برخی موارد مشکلاتی را ایجاد کرده اما برای تولیدکنندگان، خیلی خوب بوده است.
فارس: چه اتفاقات خوبی در اثر تشدید تحریم‌ها برای صنایع داخل افتاده است؟
محمدی: خروج شرکتهای خارجی از ایران باعث شده فضایی برای شرکتهای ایرانی باز شود و داخلی‌ها توانستند به خوبی این فضا را پر کنند. شرکتهای خارجی در رقابتی ناسالم با شرکتهای داخلی قرار داشتند. به عنوان مثال یک شرکت کره‌ای تولیدکننده لوازم خانگی سالانه 30 میلیون دلار بابت تبلیغاتش در ایران هزینه می‌کرد در حالی که شرکتهای ایرانی نمی‌توانند چنین هزینه‌ای کنند. خروج این شرکت کره‌ای از ایران باعث شد تا شرکتهای ایرانی فعالیت خوبی در بازار ایران داشته باشند. البته در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی با وجود خروج شرکتهای خارجی، شرکتهای ایرانی همچنان راغب هستند به شرکتهای خارجی سفارش کار دهند حتی با قیمت‌های بالاتر از داخلی‌ها، در این زمینه شرکتهای داخلی مقداری اذیت می‌شوند.
فارس: به چه دلیل شرکتهای ایرانی هنوز تمایل به سفارش‌دهی به شرکتهای خارجی دارند؟ آیا کیفیت کار خارجی‌ها بالاتر از شرکتهای ایرانی است؟
محمدی: فقط اعتمادسازی مطرح است، شرکتهای ایرانی باید نسبت به کیفیت سازندگان داخلی اعتماد پیدا کنند. هنوز اعتماد سازی صورت نگرفته و شرکت‌ها به این باور که تولیدات داخلی، خوب و قابل اطمینان هستند، نرسیده‌اند.
فارس: در زمینه صنایع دانش‌بنیان وضعیت سفارش‌دهی به چه صورت است؟
محمدی: خوشبختانه در این بخش هم دولت و هم نظام به شرکتهای داخلی اعتماد کرده‌اند و کارها در حال پیشرفت است. حمایت‌های خوبی از شرکتهای دانش‌بنیان شده ولی بحث اعتمادسازی در اینجا نیز مطرح است. سازمان‌های دولتی در اجرای پروژه‌های ملی، اعتمادشان به شرکتهای دانش‌بنیان داخلی کم است که باید در این زمینه کار کنیم. در جلسه با مقام معظم رهبری، ایشان بر اهمیت تعاون تأکید داشتند و لزوم جذب مردم به این بخش را یادآور شدند.
* امکان تولید اولین خودرو الکتریکی در کمتر از یک سال
فارس: برای تقویت بخش تعاون، مهمترین اتفاق که باید عملیاتی شود، چیست؟
محمدی: اعتمادسازی مهمترین موضوع است، البته در حال حاضر کشور به اعتماد سازی بزرگی در همه بخش‌ها نیاز دارد. در گذشته اشتباهاتی در بخش تعاون رخ داده بود ولی این مسائل باید اصلاح شود و بخش تعاون تقویت شود. اگر بخواهیم کارها پیشرفت کند باید به یکدیگر اعتماد داشته باشیم، هم دولت و هم مردم باید به یکدیگر اعتماد داشته باشند. در عین حال، موضوع تعاون ارتباطی با دولت پیدا نمی‌کند، در واقع تعاون شکل گرفت تا مردم با یکدیگر و جدا از دولت یک کاری انجام دهند. پول‌های خردی که دست مردم است در همین تعاونی‌ها می‌تواند رشد کند.
فارس: آیا این جلسات ادامه خواهد داشت و قرار است برنامه‌ریزی عملیاتی در ادامه انجام شود؟
محمدی: بله، برنامه‌ریزی عملیاتی صورت خواهد گرفت و قرار شد جلسات طوری باشد که خروجی داشته باشد و به نتیجه مشخص برسیم.
فارس: در بحث دانش‌بنیان‌ها قرار است بیشتر روی چه شاخه‌ای تمرکز شود؟
محمدی: در دانش‌بنیان‌ها ورود این شرکت‌ها به پروژه‌های ملی مهم است تا مشخص شود که این شرکت‌ها به چه صورت میتوانند به طرح‌های مهم کشور ورود کنند؛ به شکل انفرادی یا کنسرسیوم؟ ممکن است یک شرکت به تنهایی نتواند یک طرح بزرگ را اجرا کند ولی چند شرکت با همکاری هم میتوانند این کار را انجام دهند.
در حال حاضر در همه حوزه‌های دانش‌بنیان به ویژه در بخش‌های پزشکی و بهداشتی، صنعت، آی‌تی و کشاورزی دارای شرکت قوی هستیم ولی به عنوان مثال شاید یک شرکت به تنهایی نتواند خودرو را تولید کند ولی چند شرکت با یکدیگر قادر به این کار هستند، در همه حوزه‌ها این کار امکان‌پذیر است.
فارس: به این ترتیب شرکتهای دانش‌بنیان ممکن است به برخی بخش‌ها ورود کنند که در آنجا انحصار تولید وجود داشته باشد مانند خودروسازی، در این زمینه چقدر امکان کار وجود دارد؟
محمدی: برخی مدیران استقبال خوبی را نشان داده‌اند، البته در جلسه با رهبری، ایشان نیز بر لزوم ایجاد نمایشگاه دائمی قطعات خودرو، پتروشیمی و نفت تأکید داشتند و به این ترتیب مسیر طوری باید باشد که این اتفاقات عملی شود.
فارس: در بخش خودرو، توانمندی شرکتهای دانش‌بنیان در چه حد است؟
محمدی: توانمندی خوبی در این بخش وجود دارد و اگر حمایت واقعی از شرکتهای دانش‌بنیان صورت گیرد، امکان تولید اولین خودرو الکتریکی در کمتر از یک سال با قیمت تمام شده مناسب وجود خواهد داشت به طوری که که با تولیدات فعلی قابل رقابت باشد.
فارس: در حال حاضر چه مزیتی برای صنایع دانش‌بنیان در کشور وجود دارد؟
محمدی: مهمترین مزیت این صنایع آن است که از اقتصاد نفتی جدا هستند و توانسته‌اند روی پای خود بایستند. در واقع اولین جایی که می‌توان برای جدایی از اقتصاد نفتی از آن کمک گرفت، صنایع دانش‌بنیان است. شرکتهای دانش‌بنیان با حمایت رهبری و بدنه دولت و به ویژه معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور توانسته‌اند با جسارت، کار را در بسیاری موارد پیش ببرند، به واقع این شرکت‌ها رشد خوبی داشته‌اند.
قبلاً شرکتهای دانش‌بنیان از نظر کمی در حال رشد بودند ولی حالا بیشتر از لحاظ کیفی در حال توسعه هستند و شرکتهای بزرگ با صادرات قابل توجه در این بخش فعال هستند به طوری که در 8 ماهه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر کیفیت فروش و تولیدات رشد قابل توجهی داشته‌ایم.
فارس: چه تعداد شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد؟
محمدی: حدود 4700 شرکت دانش‌بنیان در ایران ایجاد شده و در 4 کشور نیز پایگاه محصولات دانش‌بنیان به شکل قوی شکل گرفته است که با راه‌اندازی این پایگاه‌ها راه برای صادرات کالا هم باز شده هر چند در انتقال پول مشکلاتی وجود دارد ولی برای آنها هم چاره‌اندیشی خواهد شد.
فارس:شرکتهای دانش‌بنیان در چه بخش‌هایی توانمندی بیشتری دارند؟
محمدی: در حوزه داروهای سرطانی وضعیت این شرکت‌ها خیلی خوب است، در حوزه برخی تجهیزات پزشکی نیز دستگاه‌هایی که در ایران ساخته می‌شوند رقابت خیلی خوبی با شرکتهای اروپایی دارند. در حوزه پتروشیمی و اکتشاف نفت نیز در عمان، عراق و قطر در حال فروش تجهیزات هستند و با شرکتهای دولتی این کشورها نیز کار می‌کنند و فروش قابل توجهی دارند. در عین حال در حوزه نانو نیز اقدامات بسیار خوبی انجام شده به طوری که در حوزه تجهیزات برای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کارهای بسیار خوبی انجام شده اما از این نظر که بتوانیم آن را وارد خانه‌های مردم کنیم، موفق نبوده‌ایم.
فارس: چرا تا کنون در این بخش موفق نبوده‌ایم؟
محمدی: مثلاً در حوزه نظامی و موشکی خیلی قوی هستیم ولی در حوزه خودرو موفق نیستیم. در حوزه تجهیزات نانو نیز موفق بوده‌ایم ولی نتوانسته‌ایم آن را وارد زندگی مردم کنیم. به عنوان مثال در حوزه ساختمانی حدود 100 نوع محصول نانو داریم ولی به دلیل اینکه پیمانکاران و انبوه‌سازان ایرانی ترجیح می‌دهند از مصالحی که قبلاً کار کرده‌اند و به آن اعتماد دارند استفاده کنند، به سمت استفاده از محصولات نانو نیامده‌اند. در این خصوص باید مشوق‌هایی را بگذاریم تا سازندگان از محصولات نانو استفاده کنند، البته در حال حاضر نیز برای استفاده از برخی محصولات دانش‌بنیان مشوق‌هایی لحاظ شده است.
* اولین نرم‌افزار کنترل بومی طراحی شد
فارس: در زمینه صادرات، بیشتر در چه محصولاتی فعال هستیم؟
محمدی: ما در حال ایجاد پایگاه صادراتی محصولات ساختمانی در قطر و جمهوری آذربایجان هستیم. در قطر به دلیل جام‌جهانی، ساخت و سازهای زیادی در حال انجام است و در آذربایجان نیز ساخت و ساز رونق گرفته است، البته بحث بازسازی سوریه نیز مطرح است که می‌تواند بازار خوبی برای شرکتهای دانش‌بنیان ایرانی باشد ولی آنها از نظر نقدینگی توان کمی دارند.
فارس:دیگر در چه بخش‌هایی در زمینه صنایع دانش‌بنیان فعال هستیم؟
محمدی: در بحث اینترنت اشیاء و اسکادا نیز موفق هستیم. به طوری که اولین اسکادای بومی کشور طراحی شده است. اسکادا در واقع نرم‌افزار مانیتورینگ و کنترل است که مثلاً از یک مرکز کنترل به خطوط برق یک استان از راه دور دسترسی پیدا می‌کنیم. در این زمینه تا کنون از نرم‌افزار و سخت‌افزار خارجی استفاده می‌کردیم ولی حالا برنامه بومی و غیر قابل هک را داریم. تست‌های امنیتی و عملکردی این نرم‌افزار موفق بوده و در حال حاضر یک خط متروی تهران به صورت پایلوت در حال اجرا است که اگر مشکلی نداشته باشد در تمام خطوط متروی تهران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شرکت توزیع برق آذربایجان شرقی و اهواز نیز با همین سیستم کار می‌کنند و هیچ مشکلی نداشته‌ایم.
این برنامه‌ها قابل هک نیست و می‌تواند مانعی برای حملات سایبری به بخش‌های مختلف باشد که در بخش‌های مختلف از جمله کارخانه‌های مجهز به اتوماسیون صنعتی می‌تواند استفاده شود. در این مورد با سازمان گسترش در جهت نوسازی صنایع نیز در حال همکاری هستیم و علاوه بر این در حوزه کنترل ترافیک نیز می‌توان از نرم‌افزارهای بومی استفاده کرد. در حال حاضر کنترل ترافیک تهران با استفاده از نرم‌افزارهای استرالیایی صورت می‌گیرد که تاریخچه آن به یک شرکت آمریکایی برمی‌گردد و هر لحظه میتوانند به این سیستم ورود کنند و اختلال ترافیکی ایجاد کنند. نرم‌افزار بومی در واقع پدافند غیرعامل محسوب می‌شود که می‌تواند مانع بسیاری از حملات شود.
* سازمان‌های دولتی همچنان مشتاق خرید خارجی هستند
فارس: سازمان‌های دولتی چقدر با شرکتهای دانش‌بنیان داخلی همکاری دارند؟
محمدی: سازمان‌های دولتی همچنان دوست دارند خرید خارجی داشته باشند، مثلاً در مناقصات برخی بندهای خاص را ذکر می‌کنند که شرکتهای داخلی نتوانند برنده مناقصه باشند. در این صورت حتی وقتی از شرکت خارجی خرید می‌شود تحریم‌ها را بهانه می‌کنند و خدمات پس از فروش ارائه نمی‌دهند. باید از خریدهای خارجی جلوگیری شود و از شرکتهای دانش‌بنیان حمایت شود تا ارزبری کاهش یابد.
در این زمینه باید از شرکتهای مدیریت صادرات حمایت شود تا شرکتهای دانش‌بنیان رشد کنند. در واقع شرکتهای دانش‌بنیان باید روی کیفیت تولید تمرکز کنند، نه اینکه به فکر تأمین مواد اولیه یا صادرات محصولاتشان باشند.
فارس: در این مورد مصوبه یا قانون نداریم؟
محمدی: داریم ولی اجرایی نمی‌شود. حدود 53 شرکت مدیریت صادرات در کشور داریم و طبق آئین‌نامه نگارش شده، این شرکت‌ها نباید صادرات کنند بلکه باید راه صادرات را باز کنند تا به صادرات کمک شود، نه اینکه کارت بازرگانی داشته باشند و خودش به صادرات بپردازد. در هیچ جای دنیا شرکتهای مدیریت صادرات، صادرات انجام نمی‌دهند بلکه راه را برای صادرات باز می‌کنند. در واقع بررسی می‌کنند ببینند نیاز دنیا چه چیزی است و به شرکتهای دانش‌بنیان اعلام می‌کنند که آن کالا را با چه ویژگی‌هایی تولید کنند.
در این وضعیت بخش تعاون نیز باید جدی گرفته شود، شرکتهای تعاونی میتوانند بسیاری از مشکلات را برطرف کنند. به عنوان مثال شرکتهای تعاونی تأمین نیاز میتوانند نقش مهمی در رونق تولید داشته باشد. مثلاً تا پیش از ایجاد تعاونی تأمین نیاز پتروشیمی، بورس کالا مواد پتروشیمی را عموماً به شرکت‌ها عرضه نمی‌کرد، زیرا مصرف شرکت‌ها، رقم پایینی بود و تمایلی به خرید مقدار زیاد مواد نداشتند. به همین خاطر دلالان با پول زیاد نسبت به خرید مواد اولیه و انبار کردن آنها اقدام می‌کردند، سپس مواد اولیه را به قیمت بالا به تولیدکنندگان می‌فروختند.
با شکل‌گیری شرکت تعاونی تأمین نیاز، درخواست‌های خرید شرکتهای عضو این تعاونی به صورت یکجا به بورس ارائه شد و در نهایت مواد اولیه با قیمت پایین از بورس خریداری شد و در اختیار تولیدکنندگان قرار گرفت. این مسئله قیمت تمام شده تولید را کاهش داد. در واقع بسیاری از مشکلات از طریق این تعاونی‌ها قابل حل است.
فارس: در حال حاضر جلساتی با شرکتهای دانش‌بنیان و با حضور مسئولان برگزار می‌شود آیا در راستای این جلسات اتفاق مهمی برای رشد این شرکت‌ها افتاده است؟
محمدی: معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور مسیر خوبی را تعریف کرده و در جلساتی که برگزار می‌شود هم تلاشی می‌شود تا اتفاق خوبی بیفتد، البته شرایط سختی در کشور داریم ولی مسئولان سعی دارند به رونق شرکتهای دانش‌بنیان و صنایع کمک کنند.
فارس: در جلسه‌ای که اخیراً با مقام معظم رهبری داشتید، چه مسائلی مورد بحث قرار گرفت؟
محمدی: در آن جلسه در خصوص وضعیت اقتصادی کشور و مسائل کاری بحث و عنوان شد که با تشدید تحریم‌ها در برخی بخش‌ها مانند لوازم خانگی، وضعیت صنایع داخلی بهتر شده است به طوری که شرکتهای خارجی از ایران رفته‌اند و شرکتهای داخلی توانسته‌اند رشد خوبی داشته باشند. این اتفاق در بقیه حوزه‌ها نیز همین طور بود، در واقع درست است که تحریم‌ها در برخی موارد مشکلاتی را ایجاد کرده اما برای تولیدکنندگان، خیلی خوب بوده است.
فارس: چه اتفاقات خوبی در اثر تشدید تحریم‌ها برای صنایع داخل افتاده است؟
محمدی: خروج شرکتهای خارجی از ایران باعث شده فضایی برای شرکتهای ایرانی باز شود و داخلی‌ها توانستند به خوبی این فضا را پر کنند. شرکتهای خارجی در رقابتی ناسالم با شرکتهای داخلی قرار داشتند. به عنوان مثال یک شرکت کره‌ای تولیدکننده لوازم خانگی سالانه 30 میلیون دلار بابت تبلیغاتش در ایران هزینه می‌کرد در حالی که شرکتهای ایرانی نمی‌توانند چنین هزینه‌ای کنند. خروج این شرکت کره‌ای از ایران باعث شد تا شرکتهای ایرانی فعالیت خوبی در بازار ایران داشته باشند. البته در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی با وجود خروج شرکتهای خارجی، شرکتهای ایرانی همچنان راغب هستند به شرکتهای خارجی سفارش کار دهند حتی با قیمت‌های بالاتر از داخلی‌ها، در این زمینه شرکتهای داخلی مقداری اذیت می‌شوند.
فارس: به چه دلیل شرکتهای ایرانی هنوز تمایل به سفارش‌دهی به شرکتهای خارجی دارند؟ آیا کیفیت کار خارجی‌ها بالاتر از شرکتهای ایرانی است؟
محمدی: فقط اعتمادسازی مطرح است، شرکتهای ایرانی باید نسبت به کیفیت سازندگان داخلی اعتماد پیدا کنند. هنوز اعتماد سازی صورت نگرفته و شرکت‌ها به این باور که تولیدات داخلی، خوب و قابل اطمینان هستند، نرسیده‌اند.
فارس: در زمینه صنایع دانش‌بنیان وضعیت سفارش‌دهی به چه صورت است؟
محمدی: خوشبختانه در این بخش هم دولت و هم نظام به شرکتهای داخلی اعتماد کرده‌اند و کارها در حال پیشرفت است. حمایت‌های خوبی از شرکتهای دانش‌بنیان شده ولی بحث اعتمادسازی در اینجا نیز مطرح است. سازمان‌های دولتی در اجرای پروژه‌های ملی، اعتمادشان به شرکتهای دانش‌بنیان داخلی کم است که باید در این زمینه کار کنیم. در جلسه با مقام معظم رهبری، ایشان بر اهمیت تعاون تأکید داشتند و لزوم جذب مردم به این بخش را یادآور شدند.
* امکان تولید اولین خودرو الکتریکی در کمتر از یک سال
فارس: برای تقویت بخش تعاون، مهمترین اتفاق که باید عملیاتی شود، چیست؟
محمدی: اعتمادسازی مهمترین موضوع است، البته در حال حاضر کشور به اعتماد سازی بزرگی در همه بخش‌ها نیاز دارد. در گذشته اشتباهاتی در بخش تعاون رخ داده بود ولی این مسائل باید اصلاح شود و بخش تعاون تقویت شود. اگر بخواهیم کارها پیشرفت کند باید به یکدیگر اعتماد داشته باشیم، هم دولت و هم مردم باید به یکدیگر اعتماد داشته باشند. در عین حال، موضوع تعاون ارتباطی با دولت پیدا نمی‌کند، در واقع تعاون شکل گرفت تا مردم با یکدیگر و جدا از دولت یک کاری انجام دهند. پول‌های خردی که دست مردم است در همین تعاونی‌ها می‌تواند رشد کند.
فارس: آیا این جلسات ادامه خواهد داشت و قرار است برنامه‌ریزی عملیاتی در ادامه انجام شود؟
محمدی: بله، برنامه‌ریزی عملیاتی صورت خواهد گرفت و قرار شد جلسات طوری باشد که خروجی داشته باشد و به نتیجه مشخص برسیم.
فارس: در بحث دانش‌بنیان‌ها قرار است بیشتر روی چه شاخه‌ای تمرکز شود؟
محمدی: در دانش‌بنیان‌ها ورود این شرکت‌ها به پروژه‌های ملی مهم است تا مشخص شود که این شرکت‌ها به چه صورت میتوانند به طرح‌های مهم کشور ورود کنند؛ به شکل انفرادی یا کنسرسیوم؟ ممکن است یک شرکت به تنهایی نتواند یک طرح بزرگ را اجرا کند ولی چند شرکت با همکاری هم میتوانند این کار را انجام دهند.
در حال حاضر در همه حوزه‌های دانش‌بنیان به ویژه در بخش‌های پزشکی و بهداشتی، صنعت، آی‌تی و کشاورزی دارای شرکت قوی هستیم ولی به عنوان مثال شاید یک شرکت به تنهایی نتواند خودرو را تولید کند ولی چند شرکت با یکدیگر قادر به این کار هستند، در همه حوزه‌ها این کار امکان‌پذیر است.
فارس: به این ترتیب شرکتهای دانش‌بنیان ممکن است به برخی بخش‌ها ورود کنند که در آنجا انحصار تولید وجود داشته باشد مانند خودروسازی، در این زمینه چقدر امکان کار وجود دارد؟
محمدی: برخی مدیران استقبال خوبی را نشان داده‌اند، البته در جلسه با رهبری، ایشان نیز بر لزوم ایجاد نمایشگاه دائمی قطعات خودرو، پتروشیمی و نفت تأکید داشتند و به این ترتیب مسیر طوری باید باشد که این اتفاقات عملی شود.
فارس: در بخش خودرو، توانمندی شرکتهای دانش‌بنیان در چه حد است؟
محمدی: توانمندی خوبی در این بخش وجود دارد و اگر حمایت واقعی از شرکتهای دانش‌بنیان صورت گیرد، امکان تولید اولین خودرو الکتریکی در کمتر از یک سال با قیمت تمام شده مناسب وجود خواهد داشت به طوری که که با تولیدات فعلی قابل رقابت باشد.
کد مطلب: 15469
پیام رسان سروش
پیام رسان بله
پیام رسان ایتا
اینستاگرام
