روابط ایران و عراق در انتظار پیمان‌های دوجانبه مالی

از جمله مشکلات بوجود آمده برای ایران در تجارت با عراق می توان به ناتوانی مشارکت شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های بزرگ عراق، نگرانی تجار ایرانی از منتقل نشدن سرمایه به کشور و کند شدن سرعت میزان مبادلات مالی و شکل نگرفتن صادرات پایدار به عراق اشاره کرد.
پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه می‌تواند نقش مهمی را در کاهش مشکلات ناشی از تحریم‌های بانکی ایفا کند و حجم مبادلات تجاری میان طرفین را گسترش دهد. پیمان‌های پولی توانسته است انحصار دلار را در مبادلات مالی بین‌المللی از بین ببرد و با کاهش هزینه­‌های تجارت، روابط تجاری را بیش‌ از پیش تسهیل کند. ایران نیز در راستای ارتباط با شرکای تجاری خود از جمله عراق، می­تواند با انعقاد پیمان­‌های پولی دوجانبه و چندجانبه، مبادلات تجاری را تسهیل کند.
برای نمونه حجم مبادلات تجاری ایران و عراق سالیانه حدود 12میلیارد دلار است. در سال ۲۰۱۵ واردات ایران از عراق در بخش کالایی حدود ۵۰ میلیون دلار و مجموع واردات کالا وخدمات حدود ۲ میلیارد دلار و صادرات ایران به عراق در همین سال حدود ۶ میلیارد دلار بوده است.
با انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه و همچنین چندجانبه با شرکای تجاری ایران و عراق می‌توان این تجارت را تسویه کرد. بدین شکل که ۲ میلیارد دلار آن از طریق مجموع  واردات کالا و خدمات ایران از عراق، از طریق پیمان‌های پولی دوجانبه تسویه می‌شود و ۴ میلیارد دلار دیگر از طریق ۳ میلیارد بدهی چین به عراق و یک میلیارد بدهی که کره جنوبی به عراق دارد با پیمان‌های پولی چندجانبه تسویه خواهد شد.
زیرا ایران مجموعاً حدود سه میلیارد و 600 میلیون دلار به کره و ۳ میلیارد دلار به چین  بدهی دارد. براین اساس با پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه می‌توان ۱۰۰ درصد از مراودات تجاری ایران و عراق را تسویه کرد.
 
تجارت موفق با واردات از عراق
واردات از کشور عراق باعث موازنه تجاری ایران و عراق می شود و زمینه را برای انجام معاهده‌های پولی فراهم می‌کند. در همین خصوص محمدرضا مودودی، سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران، در رابطه با توسعه روابط تجاری با عراق اعلام کرد: «وقتی صحبت از تجارت ۲۰ میلیارد دلاری می‌شود بحث تجارت دو طرفه است، این در حالی است که میزان صادرات فعلی ایران به عراق سالانه حدود ۱۳ میلیارد دلار است. تراز تجاری ایران و عراق کاملا به نفع ایران مثبت است درحالی‌که باید زمینه توازن تراز مبادلات تجاری را بیشتر فراهم کرد.»
 آمار صادرات ایران به عراق در سال 2018 نشان می دهد که در این سال، 8 میلیارد و 750 میلیون دلار کالا به عراق صادر شده است. در این رقم به جز ترانزیت، توریسم درمانی و بخشی از اقلام نفتی نیز محاسبه شده است. اما سهم ترکیه در بازار خدمات عراق، از جمله گردشگری و سلامت، بیشتر از ایران و به تازگی نیز یک خط اعتباری 5.5 میلیارد دلاری برای این امر در نظر گرفته شده است.
ایران نیز با واردات ضایعات آلومینیوم که قیمتی حدود یک سوم قیمت آن را در ایران دارد، همچنین واردات  نفت و تبدیل آن به بنزین می‌تواند در راستای واردات از عراق گام­های مثبتی را در این راستا بردارد.
در شرایط فعلی که کشور عراق در زمینه زیرساخت­ها و اقتصاد وضعیت خوبی ندارد، مرزهای جمهوری اسلامی ایران با عراق از جمله 2 مرز رسمی خسروی و پرویزخان در قصر شیرین، امکانات و ظرفیت­های بسیار بالایی را برای صادرات با این کشور و کردستان عراق دارند.
در این راستا بسیاری از کالاهایی که ورود آن‌ها با تحریم مواجه بوده و حساسیت روی آن‌ها زیاد است؛ همچنین وارد کردن آنها از کشورهای دیگر مقرون به صرفه نیست، می­‌تواند از مسیر این مرزها تامین گردد، به‌گونه‌ای که هم کالاهای موردنیاز ایران با هزینه پایین‌تری تامین و هم عراق سود خود را می‌برد.
بنابراین عراق با این ظرفیت‌ها می‌تواند واسطه تجاری ما با سایر کشورها باشد، در این زمینه می‌توان یک برنامه راهبردی و دراز مدت را با این کشور داشته باشیم؛ این مهم نیازمند توجه ویژه  دولتمردان به دیپلماسی فعال با کشور عراق است.