افتتاح سد حاجیلارچای؛ تحقق آرزوی ۱۰ ساله

به گزارش توليد ايرانی؛  کارشناسان با اشاره به اینکه شهرستان ورزقان از محروم ترین شهرستان های آذربایجان شرقی است که بیش از ۶۰ درصد مردم آن در روستاها زندگی می کنند، معتقدند که بهره برداری از سد «حاجلارچای» می تواند زمینه ساز توسعه و رفع محرومیت این سامان باشد. 

به عقیده آنان، بهره برداری از این طرح که مردم به مدت ۱۰ سال چشم انتظار اتمام آن بوده اند، می تواند نقشی اساسی در توسعه پایداراین منطقه مرزی، ارتقای معیشت، بهبود استانداردهای زندگی مردم، کاهش فقر، توزیع مناسب درآمد و تقویت هویت ملی و تعلق سرزمینی را در استانهای مرزی و گام مهمی برای دستیابی به توسعه پایدار با رعایت تاب آوری اکوسیستم‌های طبیعی است.

با عزم جدی دولت تدبیر و امید، از سال ۱۳۹۳ اجرای طرح های توسعه منابع آب و خاک در ۱۲ استان مرزی کشور در قالب ۶۱ طرح و ۱۲۰ پروژه با هزینه کردی بیش از ۲۷۰ هزار میلیارد ریال، سرعت یافت و تعداد زیادی از این طرح ها در استان های مرزی کشور آماده بهره برداری هستند که در این مرحله، طرح های توسعه منابع آب آذربایجان شرقی مثل طرح توسعه آب های ارس و سد حاجیلار توسط رییس جمهوری افتتاح می شود.

سد حاجیلار چای در تامین آب شرب، بهداشتی و تامین آب صنعتی شهرستان ورزقان نقش اساسی دارد و  آبرسانی به ۶۳ روستای شهرستان ورزقان با ۸۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری، از جمله ویژگی این طرح و طرح های ارزشمند دولت تدبیر و امید برای عمران و آبادی روستاهای مناطق مرزی است. 
البته سرمایه گذاری ۸۰۰ میلیارد ریالی دولت در این طرح تنها برای انتقال آب از محل مخزن آب «چراغلو»ی مجتمع مس سونگون است و برای لوله گذاری انتقال آب از سد «حاجیلارچای» به این مخزن نیز هزینه جداگانه ای سرمایه گذاری شده است. 

بر اساس این طرح، قرار است ۱۲۰ لیتر بر ثانیه آب از سد «حاجیلارچای» به مخزن آب «چراغلو»ی مجتمع مس منتقل و از این میزان نیز ۱۰۶ لیتر بر ثانیه آب تصفیه شده و بهداشتی از طریق تصفیه خانه و شبکه انتقال در روستاهای محدوده طرح توزیع شود. 

مدیرعامل آب و فاضلاب آذربایجان شرقی در این باره به ایرنا گفت: این طرح، بزرگترین طرح آبرسانی استان با رویکرد کمک به توسعه و عمران روستایی است که با توجه ویژه دولت اجرا می شود. 

علیرضا ایمانلو  افزود: پس از خطوط انتقال، تصفیه خانه در اولویت بعدی ماست که که از آن سه خط، یکی به شهر ورزقان و ۲ تای دیگر به روستاهای محدوده طرح، منشعب می شود.

نماینده مردم شهرستان ورزقان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: این سد با رویکرد صنعتی ساخته شده و در کنار آن آب شرب و کشاورزی شهرستان ورزقان، شهر خاروانا و روستاهای آنها را تامین خواهد کرد. 

رضا علیزاده اظهار کرد: ۱۰ میلیون مترمکعب آب کشاورزی با کشت مکانیزه یا تحت فشار برای این مناطق پیش بینی شده است و هزار هکتار از اراضی خاروانا، روستای لیلاب و در ادامه روستاهای دستجرد و ملک قضات را شامل می شود البته کشت گلخانه ای در هزار هکتار از ارضی منطقه نیز از اهداف طرح سد حاجیلار چای است. 

وی افزود: آب مورد نیاز بخش صنعت مس سونگون ورزقان به مقدار ۱۵.۵ میلیون مترمکعب و همچنین پتروشیمی خاروانا با ظرفیت تولید سالانه ۵۲۰ هزار تن پلی پروپیلن و با سرمایه گذاری ۱.۵ میلیارد دلار که مراحل اخذ مجوز خود را می گذاراند از اهداف دیگر بهره برداری از این طرح در منطقه است. 

نماینده مردم شهرستان ورزقان در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: با تحقق توسعه صنعت مس و ایجاد پتروشیمی در منطقه و کاشت گلخانه ای چهره منطقه دگرگون می شود.

فرماندار شهرستان ورزقان نیز در مورد این طرح اظهار کرد: بیست و پنجم تیر ماه امسال ۶۰ میلیارد ریال اعتبار اولیه اجرای پروژه آبرسانی به ۶۳ روستا و شهر ورزقان در شهرستان ورزقان صادر شده است و پیگیر هستیم این طرح در سریع ترین زمان عملیاتی شود.

یحیوی با اشاره به مقدار آب مورد نیاز پروژه گفت: دو سال قبل با حضور مسئولان استانی در محل فرمانداری شهرستان ورزقان از سد حاجیلار ۳ میلیون متر مکعب آب برای این طرح تخصیص داده شده است و با مشارکت شرکت صنایع ملی مس این طرح انجام خواهد شد. 

وی بیان کرد: بخش مهمی از عملیات اجرایی این طرح که بیش از ۸۰ میلیارد تومان اعتبار لازم دارد، از قبل آغاز و توسط مجتمع مس سونگون لوله گذاری شده است و بعد از احداث تصفیه خانه، آب بهداشتی به شبکه آبرسانی روستاهای شهرستان ورزقان متصل می شود.

وی به اهمیت بالای آب شرب اشاره کرد و گفت: این پروژه موجب می شود مردم به آب کاملا بهداشتی و پایدار دسترسی داشته باشند و امیدواریم علاوه بر آن که از مهاجرت مردم شهرستان ورزقان به شهر های دیگرجلوگیری کند، بلکه مهاجرت معکوس نیز رخ دهد و روستاها توسعه یابند.

البته ویژگی اصلی سد حاجیلار تامین آب مورد نیاز صنعت منطقه است با ظرفیت موجود موجب بهره وری بالایی برای صنعت منطقه خواهد شد و ۱۰ میلیون مترمکعب در سطح ۱۰۰۰ هکتار از اراضی دیم زار کم بازده را سیراب می کند. 

سد مخزنی حاجیلار چای که با ۱۵۰ میلیارد تومان هزینه و با هدف تامین آب مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی منطقه ورزقان احداث و توسط رییس جمهوری به بهره برداری رسید پشت رودخانه حاجیلر چای از سرشاخه های رودخانه ارس در مدت ۱۰ سال ساخته شده و مساحت حوضه آبریز تا محل سد ۵۳۶ کیلومترمربع است که در ۱۳۵ کیلومتری شمال تبریز و ۵۰ کیلومتری شمال غربی ورزقان و ۲ کیلومتری روستای «قره قیه» قرار دارد. 

مدیر عامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی به خبرنگار ایرنا گفت: سد مخزنی حاجیلار چای سد خاکی با هسته «ناتراوای رسی» و حجم مخزن با ظرفیت ۴۸.۹ میلیون مترمکعب است که ساخت آن از سال ۱۳۸۸ آغاز شده است. 

یوسف غفارزاده در خصوص مشخصات بدنه و مخزن سد اعلام کرد:  ارتفاع تاج سد از پی ۹۵ متر و از بستر رودخانه ۷۱ متر بوده و با طول و عرض به ترتیب ۲۵۶ و ۱۰ متر می باشد و تراز تاج سد ۱۰۵۲ متر از سطح آب های آزاد و حجم کل خاکریزی بدنه سد ۲ میلیون مترمکعب است. 

وی گفت: عمده ویژگی سد حاجیلار مصارف صنعتی بوده که با ظرفیت موجود موجب بهره وری بالایی برای صنعت منطقه خواهد شد و ۱۰ میلیون مترمکعب در سطح ۱۰۰۰ هکتار از اراضی دیم زار کم بازده را سیراب می کند. 

غفارزاده ادامه داد: تامین سالانه سه میلیون مترمکعب آب برای شرب، بهداشتی و کشاورزی شهرستان های ورزقان و خاروانا و روستاهای اطراف آن، تامین نیازهای آبی حقابه بران و محیط زیست (۵.۷) میلیون مترمکعب، کنترل سیلاب، جاذبه های گردشگری و اشتغال زایی در منطقه از دیگر مزایا و ویژگی های سدحاجیلار چای ورزقان است. 

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی گفت: رودخانه حاجیلار چای از سرشاخه های رودخانه ارس بوده و مساحت حوضه آبریز تا محل سد ۵۳۶ کیلومتر مربع است، شرایط اقلیمی آن نیمه مرطوب تا خشک بوده و متوسط بارش سالانه در محل سد ۳۴۱ میلیمتر است. 

غفارزاده اضافه کرد: حداکثر آبدهی سالانه سد ۸۵ میلیون مترمکعب است و متوسط آبدهی سالانه ۶۵ میلیون مترمکعب و کیفیت شیمیایی آب برای مصارف کشاورزی و شرب خوب تا قابل قبول قرار دارد و مساحت دریاچه سد در تراز بیشینه ۲.۶۲ کیلومتر مربع است. 

وی سامانه آبگیری سد شامل برج آبگیر بتنی، لوله فولادی ۱۲۰۰ میلیمتری و شیرخانه انتهایی اعلام کرد و گفت: تکنولوژی ساخت سد قالب لغزنده در مدت ۲۱ شبانه روز و حداکثر ظرفیت آبگیری آن ۵.۶ مترمکعب بر ثانیه و ارتفاع برج ۴۶ متر است. 

وی گفت: این سد دارای سامانه انحرافی آب، تخلیه کننده تحتانی و سامانه تخلیه سیلاب با ظرفیت تخلیه سرریز ۸۶ مترمکعب در ثانیه است.